کارکردهای «بی.بی.سی» فارسی در جنگ نرم علیه ایران

رضا سیف‌پور

مقدمه: 

جنگ روانی (psychological warfar‌) از واژه‌های آشنایی است که امروزه با کارکردهای وسیع در ادبیات سیاسی جامعه حضور پیدا کرده است و توجه به این واژه با تعبیری دیگر (‌جنگ نرم‌) از مقوله‌هایی است که به ویژه در ماه‌های اخیر و مرتبط با جریانات پیش و پس از انتخابات دهم ریاست جمهوری، بسیار مورد تأکید رهبر معظم انقلاب قرار گرفته است. 

بنابراین، با توجه به اهمیت و افزایش کارکرد جنگ روانی در دهه‌های اخیر و نقش رسانه‌ها در پیشبرد اهداف دولت‌ها و نیز بهره‌گیری دقیق و هوشمندانه رسانه‌های خارجی از این شیوه علیه جمهوری اسلامی ایران، مطالعه و شناخت این پدیده اهمیت بسیاری دارد. 

نگارنده تلاش کرده است تا در حد توان، اشاره‌ای به تعاریف گوناگون جنگ روانی داشته و پس از آن ضمن بررسی تاریخچه شکل گیری و اهداف شبکه «بی‌.بی‌.سی» که این روزها درباره آن به ویژه بخش فارسی شبکه حرفهای بسیاری گفته می‌شود به راهکارهای گوناگون رسانه ای برای ایجاد جنگ روانی (نرم) نگاهی داشته باشیم. بی شک از پایه‌های اساسی جنگ نرم عملیات روانی یا همان جنگ روانی است و آشنایی با جدیدترین فنون و تاکتیک‌های این کارزار، می‌تواند به ارتقای دانش تخصصی همکاران در راستای مقابله و مبارزه در این میدان کمک کند.

تعاریف گوناگون جنگ روانی: 

جنگ روانی (psychological warfar‌) از واژه‌هایی است که تا کنون تعاریف گوناگونی از آن ارایه شده است. از نخستین تعاریفی که برای جنگ روانی عنوان شده و در باور عمومی شکل پیدا کرده است، می‌توان به این تعریف اشاره کرد: «‌جنگ روانی یعنی استفاده از هر نوع وسیله برای تأثیرگذاری بر روحیه و رفتار یک گروه با هدف نظامی مشخص‌». 

«پل لاین برگر» در کتاب معروف خود به نام «‌جنگ روانی» که در سال 1954 منتشر شده، ماهیت جنگ روانی را علاوه بر این به اهداف اقتصادی یا سیاسی نیز مرتبط می‌داند؛ بنابراین، جنگ روانی نمی‌تواند محدود به عملیات نظامی باشد، بلکه عبارت است «‌از مجموعه اقدامات یک کشور برای اثرگذاری و نفوذ بر عقاید و رفتار دولت‌ها و ملت‌ها برای به دست آوردن نتایج مطلوب‌». در دو دهه اول پس از جنگ جهانی دوم، دکترین جنگ روانی در اروپا و آمریکا، به گونه‌ای دقیق‌تر تدوین شد. صاحب نظران پذیرفتند که مفهوم اساسی جنگ روانی عبارت است از «‌دستکاری عقاید از راه به کارگیری یک یا چند رسانه ارتباطی و به بیان دیگر، ناتوان کردن دشمن برای کنش و واکنش».