زندگی دوم یا second life زندگی دوم یا second life- ‌این‌بار، بهتر زندگی کنید!

زندگی دوم یا second life

زندگی دوم یا second life- ‌این‌بار، بهتر زندگی کنید!

دنیای مجازی یا زندگی دوم چیه؟

با نصب یک نرم افزار 7/22 مگابایتی از وب سایت Second Life (که میتوان آن را دانلود کرد)و تنها با چند کلیک در Second Life متولد شوید! دنیایی که درنگاه اول تفاوت چندانی با محیط بازی‌های کامپیوتری ندارد، ولی در حقیقت دنیایی است که بسیاری از وجوه زندگی حقیقی را به ارث برده است.Second Life یا زندگی دوم، ساخته شرکت Linden Lab است که هر چند در سال 2003 آغاز به کار کرده است، تنها چند ماه است که شرکت‌ها و پژوهشکده‌های بزرگ جهان به توان بالقوه آن در ایجاد فرصت‌های مختلف آگاه شده‌اند.

نرم‌افزاری که از سایت http://www.secondlife.com/ دانلود می کنید، به شما این احساس را می‌دهد که می‌توانید بر صفحه نمایشگرتان قدم بگذارید و از آنجا وارد دنیایی سه بعدی و شگفت‌انگیز شوید. وقتی وارد محیط زندگی دوم می‌شوید، با منوها و گزینه‌هایی روبه‌رو می‌شوید که برای ساختن Avatar یا کاراکتر مجازی شما طراحی شده‌اند.همین که شخصیت خود را ساختید، می‌توانید وارد شهرمجازی شوید و با استفاده از دکمه‌های جهت‌نما، در اطراف شهر گشت‌و‌گذار کنید. اگر خواستید، می‌توانید پرواز کنید و شهر را از چشم‌اندازی بدیع تماشا کنید. چیزی که همیشه به چشمتان خواهد خورد، تعداد بسیار زیاد آواتارها هستند. این شگفت‌انگیزترین چیز دردنیای مجازی است.

راههای نوین در ارتباطات

  راههای نوین در ارتباطات

نظریات مکتب شیکاگو

لاسول ، لازارسفلد ، مرتون و لوین

از جمله نظریات اندیشمندان مکتب شیکاگو می توان به نظریات لوین، لاسول و لازارسفلد اشاره نمود. البته در بسیاری از پژوهش های لازارسفلد ، وی با مرتون همراه بوده است و بنابراین اندیشه مرتون نیز در این بخش آورده می شود.

لاسول (1978-1902) همه چیز را در جریان محتوای پیام متمرکز می ساخت. وی در اثرش «ساخت و کارکرد ارتباط در جامعه» به ساخت پذیری ارتباطات و حتی تشابه جامعه انسانی از این دیدگاه با دیگر موجودات اشاره دارد. به زعم لاسول وسایل ارتباط جمعی مجموعه ای به هم پیوسته تشکیل می دهند و با هم تنسیق می شوند. این مجموعه با نام الگوی لاسول معروف است و شامل پنج عنصر:

چه کسی،

چه می گوید ،

از کدام مجرا ،

با چه کسی ،

با کدام نتیجه  ، می باشد.

به نظر لاسول با توجه به عناصر تشکیل دهنده ارتباطات، می توان ساخت یابی آنان را پیش بینی کرده، تحقق پذیر ساخت. از ترکیب غایی عناصر ارتباط ، مجموعه ای حاوی دو نوع ساخت شامل زیرساخت ها و روساخت ها فراهم می آید.

زیر ساخت ها Infrastructures یا ابزار تکنولوژیک ارتباط ، مجموعه ای به هم پیوسته و متشکل هستند که با نیرویی همساز عمل کرده و در جامعه انسانی اثراتی ویژه بر جای می گذارند. رو ساخت ها Superstructures یا عناصر غیر تکنولوژیک حاوی سازمان ها ، مقررات و اندیشه ها و افکار مرتبط با ارتباطات است که در رابطه ای تعاملی با زیر ساخت قرار دارد. بدین ترتیب از نظر لاسول هر دو نوع ساخت (زیر ساخت ها و رو ساخت ها) در تأثیر از یکدیگر هستند.

---

 

لاسول در زمینه کارکرد های ارتباطات اجتماعی در مقاله معروف خود «ساخت و کارکرد ارتباطات در جامعه  Structure and function of communication » سه دسته کارکرد شامل؛ نظارت، همبستگی و  جامعه پذیری بر می شمارد . به نظر لاسول در صورتی که انسان قابلیت درک بیشتر ارتباطات انسانی و جامعه انسانی را دارا باشد ، متوجه می شود که کارکرد ها معمولاً با گذشت زمان و مکان تغییر نمی کنند، اما دارای تفاوت های بسیار کوچک، ظریف و حتی ضروری هستند. لاسول عقیده دارد که در بررسی جامعه جهانی و فرایند ارتباط به سه نوع متخصص بر می خوریم:

۱- گروهی از متخصصین که به بررسی محیط سیاسی پیرامون و دولت به عنوان یک کل می پردازد.

۲- گروهی که به تنظیم پاسخ دولت به محیط می اندیشند. نویسندگان و گویندگان وسایل ارتباطی پاسخ درونی را تنظیم و تصدیق می کنند.

۳- گروهی که الگوهای پاسخ را از پیران به جوانان منتقل می سازند . مربیان و والدین مسئول انتقال میراث اجتماعی (به نسل جوان) هستند.

به عقیده لاسول تمام این گروه ها باید در یک مجموعه متشکل قرار گیرند تا شناخت و پاسخ هماهنگ شوند. کل جامعه پیامی متشکل و همگن یابد و به طور کلی رابطه انسانها در خلال زمان نیز صورتی متفرق، ناهماهنگ و تجزی یافته نداشته باشد. این امر را «ساخت ارتباطی» می خوانیم. 

شرام معتقد است لاسول کمک های زیادی در فرآیند اندیشه پردازی در مطالعات ارتباطی داشته است که می توان در سه بخش طبقه بندی کرد:

 - ارائه روش پژوهشی تاجایی که می توان وی راازحیثی پایه گذار واقعی پژوهش های ارتباطی د انست.

- ارائه نگاهی ژرف به تبلیغات* وی می گفت تبلیغات «نظارت بر عقاید» توسط نمادهای ارزشمند است... و این مانند داستان ها، شایعات، گزارش ها ، تصاویر و دیگر اشکال مختلف « ارتباطات اجتماعی communication Social » است. به باور لاسول کارکردهای این اشکال توسط اشارات و توهم سریع به قدرت منتهی می شود.

- سومین خدمت لاسول به حوزة مطالعات ارتباطی این بود که نقش سیاسی ارتباطات را فراتر از آنچه که اعمالی چون امتناع و مبارزات انتخاباتی نشان می دادند، آشکار ساخت. 

اندیشه دیگری که در این بخش بررسی می گردد اندیشه لازارسفلد به همراه مرتون است .  لازارسفلد    (1976-1901) را شاید نتوان نظریه پردازی بزرگ دانست اما تاثیر گذاری برجسته ای در این زمینه داشته است. پژوهش های وی خلاقیت عجیبی داشته است. وی درحوزه پژوهش بازار یا بازار پژوهی بسیار برجسته بوده است. آثار به جای مانده از او پژوهش های وی و نیز  کارهای مشترک وی با دانشجویانش می باشد. لازارسفلد به همراه مرتون در زمره اولین دانشمندانی بودند که نظریه تأثیر گذاری بی حد و حصر رسانه ای را مورد تردید قرار دادند. از دید آنان اثر گذاری رسانه ها، در صورتی که ساختار محیط کلان و یا افواه مناسب و موافق پیام رسانه ای نباشد، با تنگنا روبرو خواهد بود .

لازارسفلد و مرتون بر این عقیده اند که برای اثر بخشی رسانه سه شرط :

- انحصاری کردن

- جهت دهی به ارزشها و اجتناب از تغییر ارزشهای اساسی

- ارتباط چهره به چهره تکمیلی  ،  لازم است. این دانشمندان با بررسی مقایسه ای تبلیغات در زمینه مصرف و تبلیغات سیاسی نتیجه می گیرند که گر چه رسانه های جمعی در سمت دادن نگرش های اساسی اثر بخش بوده اند، شواهد کمی وجود دارد که نشان دهد به تنهایی موجب تغییر نگرش شده باشند. لازم به ذکر است چنانچه پیام ارتباطی حاوی نکاتی باشد که در محیط پیرامون قابل جذب نباشد، یا با امکانات عملی محیط سازگار نباشد و یا آنکه با عقاید و ارزش های رایج محیط پیرامون تنافر داشته باشد، ممکن است فرد در آغاز تحت تأثیر پیام قرار گیرد، لیکن به زودی و بعد از خارج شدن از اثرات خلسه ناشی از پیام جذاب وسیله ارتباطی، دچار تحیر و سرگردانی می شود .

کورت لوین (1947-1989) نظریه پرداز دیگر مکتب شیکاگو و از تاثیر گذاران بر بحث ارتباط جمعی کارکرد نظریه را توصیف آن چیزی که می دانیم و نیز  مسیر اصلی جهت کسب معرفت جدید می دانست. وی نظریه میدانی field theory را به عنوان پایه ای مطلوب برای مفهوم «فضای زندگی» و تحلیلی«مکان شناسی» از جنبه منطق روانی به بهترین وجه ارائه نمود. مفهوم اصلی که لوین بر اساس آن سعی در «انسانی کردنHumanize» نظریه میدانی داشت ،  فضای زندگی Life Space نامیده می شد. از نظر وی کل محیط روان شناختی یعنی واقعیات، روابط ، نیروها و تجارب انسانی همه در یک زمان معین پدید می آیند و همواره بر هم تأثیر می گذارند. این عوامل شامل نیازها ، اهداف ، تأثیرات ضمیر ناخود آگاه، خاطرات، اعتقادات، رویدادهای سیاسی، اقتصاد و شرایط طبیعی- اجتماعی و هر چیز دیگری است که احتمالأ می تواند بر روی رفتار نیز تأثیر مستقیم داشته باشد. از نظر لوین روابط درون فضای زندگی پدید آوردند یک «نظام System» است و برای تبیین وقایع درون این نظام مفاهیمی چون فیزیک و ریاضی شامل انرژی، تنش، نیاز، جاذبه و بردار همواره کارساز خواهد بود.

نقش ارتباطات و وسایل ارتباط جمعی در زندگی اجتماعی

نقش ارتباطات و وسایل ارتباط جمعی در زندگی اجتماعی

عصر حاضر را عصر ارتباطات نامیده اند. زیرا ارتباطات و اطلاعات انتقالی از آن ابزاری مهم برای تصمیم گیری، تعامل بین انسانی، هویت بخشی و هویت ستاندن، جهت دهی به افکار و اندیشه ها و ابزاری بر سلطه است. سیل تصاویر و نمادها و واقعیت های گاه متعارض از طریق تکنولوژی برتر رسانه های ارتباطاتی با نفوذ هر چه بیشتر در جوامع سبب گردیده تا شهروندان و رهبران سیاسی در وضعیتی بحرانی قرار گیرند. در اثر داده ها و اطلاعات پخش شده رسانه ها دانش بیشتری نشر و شهروندان از هوش لازم برخوردار گردیده اند به طوری که دیگر حکومت ها به سختی می توانند آنها را در بازیهای سیاسی و مانورهای قدرتی خود به انحراف و تحریف بکشانند. و از سوی دیگر با رشد دانایی و آگاهیهای مردم مطالبات آنها از حکومت فزونی یافته و میل به از نو ساختن و تغییر و تحول را برای رسیدن به وضعیتی که خود می خواهند، را افزایش داده است. بنابراین دانایی حاصل از اطلاعات رسانه ها امروز بگونه ای است که می تواند در حیات سیاسی جوامع در شکل قدرتی مهار نشدنی نقش آفرینی کند. در اثر نقش غیر قابل انکار رسانه ها و وسایل ارتباط جمعی تاکتیک ندانستن زیردستان برای حفظ مافوق کارایی نداشته، زیرا دیگر رهبران سیاسی چندان قدرتی در سدبندی و سانسور اخبار ندارند. بر همین مبناست که تاکتیک اجبار به دانستن در دنیای امروز از سوی جوامع دنبال می شود. افراد با سرعتی مافوق تصور در گوشه ای از دنیا به جدیدترین اطلاعات از طریق اینترنت و شبکه های تصویری و ماهواره ای دسترسی می یابند. نظام نوین تولید ثروت در اثر کارکرد اقتصادی رسانه ها و تجارت اطلاعات دیگر نه بر کار یدی بلکه بر فعالیت ذهنی استوار گشته است. کارگران امروز کارگران فکری هستند چرا که در فضایی آکنده از اطلاعات قرار گرفته اند. کامپیوترها، تلفن ها، تلویزیون، رادیو، سینما، پوسترها و ... با هزاران نماد انتقالی چنان افراد را غرق ساخته اند که حکومت ها را مجبور ساخته است برای کنترل اجتماعی و تداوم حیات خود به ابتکار و ساختن ابزار جدید در سطحی عالی تر اقدام کنند.

---

جهانی شدن ارتباطات نیز جدا از گسترش و پیشرفت تکنولوژی رسانه ای و اثرات مثبت آن مانند افزایش دانایی، انتقال حقایق و واقعیات، اثرات منفی نیز بر نظام های فرهنگی جوامع گذارده است. بسیاری از نشانه های فرهنگی جوامع به جوامع دیگر منتقل می شود، به طوری که موج عظیمی از اشتیاق به غیر خودی در مقابل موج عظیمی از مدافعین ارزش های دینی و ملی را در برابر هم قرار داده است. در اثر کارکرد رسانه ها محصولات تولیدی فرهنگی از قبیل فیلم، کتاب، و ... حتی بدون اجازه رسمی، چاپ، توزیع و پخش می شوند که گاه متعارض با فرهنگ، مذهب و نظام سیاسی یک کشور هستند. امروزه استفاده از رسانه های ارتباطی برای تأثیرگذاری بر تصمیمات داخلی یک کشور، تهییج افکار عمومی روز به روز بیشتر شده است. در واقع این در هم آمیختگی داده های فرهنگی با نیت خرابه کاری به واسطه ی رسانه ها، یگانگی ارزشی - فرهنگی را کمرنگ می سازد و زد و خورد ناشی از برخورد گروههای پایبند به فرهنگ اصیل با گروههای طرفدار تحول و تقلید فرهنگ بیگانه به هرج و مرج و اتلاف انرژی و هزینه های گرانبهایی منجر می شود.
بنابراین نظم اجتماعی و توسعه سیاسی، اقتصادی و فرهنگی در رابطه ی تأثیر گذار دو سویه با ارتباطات و رسانه های خبری است. امروز در آستانه قرن بیست و یکم ارتباطات وجه جدایی ناپذیر نظام بین الملل و پخش اخبار جزء خدمات جهانی است، که به طور اجتناب ناپذیری در کنش پذیری، تحرک و تبدیل پذیری افراد و جوامع نقش آفرینی می کنند . زیر ساخت فکری را تغییر می دهند و با سرعت طرحی نو، از آن چه که خود می خواهند برای دیگران با کنترلی که امپریالیسم رسانه ای بر وسائل ارتباطی دارد، برای جوامع جهان سوم خصوصا جوامع مقابل غرب در می اندازند، که اثر آن افزایش شکافها و نهایت آن زوال و نابودی هویت خواهد بود. در این فصل با اهمیتی که از موضوع ارتباطات دانسته شد در دو قسمت به بررسی مساله اصلی این بخش یعنی ارتباطات می پردازیم:

الف- ارتباط:

1- تعریف ارتباط:

ارتباطات انسانی مجموعه ای از فرآیندهای ظریف و دقیق با هزاران مولفه، علامت، رمز و معنی است که همواره وجود دارد. گاه به کارگیری یک واژه یا ایما یا اشاره و یا به واسطه یک وسیله ارتباطی، ارتباطات انسانی برقرار و سبب تعامل مردمان با یکدیگر می گردد. افراد برای زندگی در اجتماع و نیز حفظ فرهنگ خود مجبور به ایجاد ارتباط با دیگران هستند. ارتباطات انسانی امروزه چنان متنوع و فراگیر و پیچیده گشته است که وجوه مختلفی از علائم کلامی و غیر کلامی را در بر می گیرد. در فرهنگ لغات و بستر (webster)/ communication/ عمل ارتباط برقرار کردن تعریف و از معادلهایی نظیر: رساندن، بخشیدن، انتقال دادن، آگاه ساختن، مکالمه، مراوده داشتن استفاده شده است. که این عمل برقرار کردن ارتباط می تواند از طریق کلمات، حروف، پیام ها، کنفرانسها، مکاتبه ها و دیگر راهها انجام گیرد.
جورگن روش در کتاب ارزش های ارتباط و فرهنگ، ارتباط را فراگردهایی می داند که بر مبنای آن انسان ها همدیگر را تحت نفوذ قرار می دهند. کلود شنن نیز می نویسد: ارتباط عبارتست از تمام روشهایی که از طریق آن ممکن است ذهنی بر ذهن دیگر تأثیر بگذارد. این عمل نه تنها با نوشته یا صحبت کردن، بلکه حتی با موسیقی، هنرهای تصویری، تئاتر و عملا تمام رفتارهای انسانی عملی است.
در مجموع تعاریف اندیشمندان بر جنبه های مختلف فرایند ارتباط تأکید می کنند. به عنوان مثال اندیشمندی چون آزگود عمل تأثیر گذاری و تأثیر پذیری را نه فقط بین افراد بلکه بین سیستمها مطرح می کند. برخی نیز مسأله تأثیر و یا جریان محرک و پاسخ را در تعریف ارتباط به صورت انتقال معنی مطرح می کنند. به عنوان مثال هنری لیندگرن در کتاب هنر ارتباط انسانی می گوید: ارتباط از دیدگاه روان شناسی فراگردی است حاوی تمام شرایطی که متضمن انتقال معنی باشد. گروهی از اندیشمندان دیگر به مسأله ترغیب و اقناع یا همانندی و اشتراک فکر در فرایند ارتباط تأکید می کنند. ارسطو در تعریف ارتباط می گوید: ارتباط عبارتست از جستجو برای دست یافتن به کلیه وسایل و امکانات موجود برای ترغیب و اقناع دیگران.
از مجموع تعاریف موجود می توان به نتایج زیر رسید:
1- ارتباط فراگرد تولید نمادها و معنی است.
2- ارتباط فرایند انتقال اطلاعات، نشر و دریافت پیام است.
3- ارتباط جریان دوسویه بین پیام دهنده و پیام گیرنده است.
4- ارتباط تأثیرگذار بر رفتار، شناخت و عاطفه است.
5- ارتباط گاه مستقیم و گاه غیر مستقیم و به واسطه وسایل ارتباطی برقرار می گردد.
6- ارتباط حاوی عناصر نفوذ، تحریک و کنترل است.

2- اجزاء و عناصر سازنده ارتباط:

در هر نوع ارتباطی عناصر ذیل دخیل است؛ به عبارت دیگر تأثیر مطلوب و مورد نظر در ایجاد ارتباط منوط به وجود چند عنصر است به طوری که حذف هر یک سبب عدم برقراری ارتباط یا کندی دسترسی به اهداف از طریق ارتباط می گردد:
الف- منبع پیام یا فرستنده: زمانی که ما با یک نامه، عکس و یا پیغام ضبط شده تلفن روبرو می شویم، اولین چیزی که نظر ما به آن جلب می شود این است که بدانیم چه کسی نامه یا عکس و پیغام را برای ما ارسال کرده است، در واقع هویت فرستنده یا منبع پیام مهم ترین بخش از فرایند ارتباط و هر پیام است که به ما کمک می کند تا هم چگونه تصمیم بگیریم و یا تا چه حد به پیام دریافتی اعتماد کنیم.
ب- گیرنده و دریافت کننده پیام: هر پیام از منطقه ای شروع می شود و در نقطه ای پایان می یابد. به عبارت دیگر زمانی که از سوی فرستنده پیامی صادر می شود در واقع هدف نهایی وی در تعیین و مشخص بودن گیرنده پیام مستتر است.
ج- پیام: هر پیام برای منتج شدن به تأثیرهای مطلوب و مورد نظرصادر می شود بر همین مبنا دیوید برلو پیام را یک تولید علمی و فیزیکی از منبع رمزگذار تعریف می کند.
بنابراین زمانی که ما با دیگران سخن می گوییم، یا از طریق تلویزیون برنامه ای را می بینیم و ...، در حقیقت با یک پیام مواجه هستیم. برلو معتقد است که سه عامل در هر پیام وجود دارد:
الف- رمزها یا کدهای پیام ب- محتوای پیام ج- نحوه ارائه پیام
پیام های دریافتی شکل های متفاتی دارند، صدا، نور، نوشتار، حروف، عکس و نقاشی و ... هر کدام به گونه ای پیام خاص هستند و گاهی تمامی این عناصر یک جا در هم آمیخته شده اند و یک پیام را بوجود می آورند.
رمز یا نشانه از جمله ی نمادهایی هستند که به شیوه ای ساخته شده اند که حاوی معنا و منظوری خاص هستند. به طوری که مقصود فرستنده پیام مشخص و گیرنده پیام متوجه پیام او می شود. نقشه، تصاویر، مدلها، خطوط، اعداد و ... جزء این رمزها می باشند. کاربرد رمزها در ایحاد ارتباط به تمدنهای قدیم می رسد که امروزه نیز در اثر نیاز فوری به درک سریع پیام ها و نیز ضرورت پاسخ سریع استفاده از رمزها و کدها بسیار گسترش یافته است با این تفاوت که شکل و نوع رمزها و نشانه ها تحول و تغییر یافته اند. مانند علائم راهنمایی و رانندگی یا کدهای رایانه ای.
دومین عامل سازنده پیام، محتوا می باشد. برلو محتوای پیام را چنین تعریف می کند: «مطلوب درون پیام که به وسیله منبع برای بیان هدف او انتخاب شده است» براساس محتوای پیام است که گیرنده پیام متاثر می شود یا قضاوت می کند و عامل آخر نحوه ی ارائه پیام است و آن عبارت است از تصمیم هایی که منبع ارتباط برای انتخاب و تنظیم و ترتیب کدها و محتوا می گیرد. به عبارت دیگر شیوه های خاصی که فرستنده پیام انتخاب می کند تا محتوای پیام خود را به خوانندگان و گیرندگان ارائه کند. استفاده از علائم خاص، تکرار جمله ای خاص، حذف و یا ترکیب لغاتی خاص و ... از جمله این شیوه ها است؛ به عنوان مثال روزنامه نگاری که خواهان ارسال پیامی به خوانندگان خود است، سعی می کند تا با شیوه های مختلف در ارسال هر چه سریع تر پیام و خبر خود مانند درشت کردن برخی ازکلمات، درج و صفحه اول، استفاده از عکس یا حرفی خاص و ... اقدام کند. امروزه رسانه های خبری بسیار تلاش می کنند که از شیوه های تکراری برای ارائه اخبار خودداری نمایند زیرا نفوذ اخبار کاهش یافته و به نوعی بیماری روحی و روانی تبدیل می گردد.

ارتباطات، نظم و فرهنگ:

زندگی امروز انسان ها تا حد بسیاری به ارتباطات بستگی دارد. به ویژه آنکه بسیاری از مردم جهان از طریق ارتباطات تأمین معاش می کنند. سطح مراودات چنان کنند که اگر انسانی از ایجاد ارتباط با دیگران خودداری نماید یا دور بیفتد، در گذران زندگی خود با مشکلاتی روبرو می شود. شیوه های مختلف ارتباطات افراد با یکدیگر و این که افراد با چه کسانی یا چیزهایی ارتباط برقرار می کند و ... در واقع رابطه و نسبت ارتباطات و فرهنگ را مطرح می سازد. چرا که وقتی ارتباطات تغییر می کنند، عناصر فرهنگی نیز به تبع آن تغییر می یابند. افراد از طریق ارتباطات رفتار همدیگر را کنترل می کنند و خود را با گروه ها هماهنگ می نمایند این نحوه تعامل در صورت تعادل و برقراری سازش اجتماعی منجر می گردد. بدین معنا زمانی که در یک جامعه وسیع تعامل رسانه ها نظیر روزنامه ها، تلویزیون، و ... با یکدیگر از یک سو و نیز پیروی کردن آنها از ارزش ها و هنجارهای مقبول و انتقال آنها به مخاطبان سبب تحت تأثیر قرار دادن افکار و عقاید و رفتار افراد جامعه می گردد به گونه ای که نوعی فرهنگ گفت و شنود هماهنگ ترسیم می گردد. امروز در اثر گسترش و نفوذ وسایل ارتباطی، به جرأت می توان گفت که هیچ کنش و رفتاری را نمی توان از تیررس ارتباطات در امان نگه داشت ترکیب و شکل ارتباطات چنان توسعه و تنوع یافته است که حتی ساختار نوع جوامع را تحت تأثیر قرار می دهد. شکل های مختلف انتقال پیام، نشانه ها، نمادها، رمز گذاریها و ... همه جزیی از ارتباطات و فرایندهای فرهنگی هستند که نتیجه آنها آموختن شکلی از رفتار به اعضای گروه و جامعه است در زمانی که رفتاری آموخته شود و از سوی افراد، به صورتی مشترک اعمال گردد جنبه فرهنگی پیدا می کند. از این کارکرد رسانه ها جهان بینی انسان ها گسترده تر شده است، مفاهیم و مقولات زیادی شکل گرفته اند که بر اساس آن نگاه به جهان اطراف را متعدد ساخته است. مردم عمل گرا به علائم شده اند عمل گرایی که به دنبال آن معنا و نمادی مستتر است.
از نظر نظریه پردازان اجتماعی ارتباطات، مهم ترین کارکرد ارتباطات گسترش همگرایی (coorientation) است نیوکوم معتقد است که همگرایی به معنای آن است که مردم به هنگام ارتباط با همدیگر به طور همزمان نسبت به همدیگر به عنوان ارتباط گر، نسبت به اشیای مورد ارتباط خود موضع گیری می کنند. این هم گرایی مبنای روان شناختی رفتار گروهها و اجتماع را تشکیل می دهند. البته از نظر نیوکوم اگرچه این همگرایی سبب سازگاری و جفت شدن می شود اما این همگرایی ها قابل تغییر هستند. این ساخت و تغییر همگرایی از یک سو به انگاره های فرهنگی و ترکیب نقشها، پیام ها و رمزها مبتنی است و از سویی دیگر به جهت گیری اجتماعی رسانه های گروهی اعم از رادیو، تلویزیون و مطبوعات وابسته است.
از نظر این نظریه پردازان برای وجود رفتارها و کنش های قابل پیش بینی و همگرایی در هر گروه سه نوع مشخصه را می توان در نظر گرفت. که تغییر یا وجود هر یک می تواند به وقوع کنش ارتباطی معینی ختم گردد:

الف) همگونی جهت گیری به سوی اهداف:

چنان که می دانیم وجود هدف مشترک مهم ترین عامل تشکیل و انسجام یک گروه می باشد، اگرچه این هدف مشترک لزوما بر تشابه کنش تمام افراد گروه دلالت نمی کند بلکه فقط در مورد تقاضا یا انتظار دلالت می کند. بدین معنا که همه افراد گروه انتظار دارند که هر عضو نقش خاص و تفکیکی خود را ایفا کند.

ب) همگونی در توافق ادراک شده:

یعنی همگونی طرز تلقی ها و داوری ها درباره همگونی جهت گیری یا اهداف، یعنی این که در بین افراد درگیر در گروه خصوصا در فرایند ارتباطات و در مورد انتقال اطلاعات و استفاده از نمادها و ... توافق مشترک وجود داشته باشد.
ج) جاذبه در میان اعضا: ارتباطات مثبت با جاذبه بین اعضاء همراه است این جاذبه یا دل بستگی، فراوانی اش سبب تعامل بیشتر و یا برعکس خواهد شد.
هومنز معتقد است که جذبه یا دل بستگی میان افراد با میزان تقاضا برای همگرایی که توسط کنش های ارتباطات برآورده می شود تغییر می یابد.
بنابراین، کنش های ارتباطاتی که رسانه های گروهی خصوصا امروز در آنها دخیل اند - می توانند به عنوان پیامدهای تغییر در روابط بین ارگانیسم اجتماعی و محیط عمل نمایند که البته گاهی این تغییرات آنی و گاهی قابل پیش بینی هستند. این کنش های ارتباطاتی، یا پیامد ایجاد تغییراتی در نقاط مختلف نظام روابط دو یا چند ارتباط گر و موضوع ارتباط هستند یا منجر به بروز چنین تغییراتی می شوند بنابراین به منظور پیش بینی کنش های افراد و جلوگیری یا تسریع در یک رویداد می بایست به رویداهای درون نظام ارتباطاتی دقیق شد، تا با در نظر گرفتن این شناخت تعامل اجتماعی را حفظ یا توسعه داد.
با توجه به پیوستگی ارتباطات و فرهنگ می دانیم که فرهنگ زمینه تطابق افراد جامعه با محیط را فراهم می سازد بنابراین می توان گفت که هر نظامی نیاز به پیام های قابل انتقال دارد، که محتوای این پیام ها می تواند دینی، ارزشی و اخلاقی و .... باشد، تا خود را با محیط اطراف تطبیق دهد. این امر به سطح نظام اجتماعی یک کشور بستگی دارد. هر چه قدر که وسعت کشور بیشتر باشد می بایست شبکه ارتباطاتی و اطلاعاتی آن نیز گسترده باشد تا اولا تمام پیام های موجود به افراد منتقل شود. ثانیا جزئیات و اهداف پیامها چه در سطح فردی و چه در سطح گروهی مشخص باشد. اگرچه بهترین نوع پیام را می توان پیامی دانست که مبتنی بر یک انگاره، فرهنگی و ارزشی باشد و چه این که چنین پیامهایی دارای معانی مشترک و سطح بالایی از توافق را به همراه دارند، از سویی دیگر در انتقال پیام ها و به منظور افزایش اثر پیام می بایست به جنبه های عاطفی وشناختی آن توجه داشت در حالیکه متأسفانه در جامعه ایران، نه سطح شبکه ارتباطاتی چنان گسترده است که تمام افراد در گوشه و کنار کشور را در بر می گیرد و نه در بخش اعظم برنامه رسانه های ما انگاره های فرهنگی و ارزشی و ابعاد شناختی و عاطفی در پیام های ارتباطاتی رعایت می شود. در حالیکه رسانه های حقیقی می بایست همواره هم به ارضای نیازهای مخاطبین خود توجه کنند و هم به راه حل مسایل اشاره کنند. از این نقطه نظر، رسانه ها و ارتباطات رفتارها و کنش های برون داد و درون داد افراد را نیز را در بر می گیرد. بر این اساس هم می توان در شخصیت میل به کنش ایجاد کرد و هم در سطح نقشی پیش بینی رفتار و هدایت را بوجود آورد.
ایجاد نظم اجتماعی به ایجاد روشی منظم از تعامل اجتماعی بستگی دارد. تعامل اجتماعی عمدتا از گفتاری بوجود می آید که مردم را نزدیک به یکدیگر و گرد هم می آورد. در حالی که همیشه ما نسبت به نوع گفتار در تصحیح دارد، وجود گفتاری نامناسب یا ناشناخته کنش های نامناسبی را ایجاد می کند. امروزه از لحاظ اجتماعی و فنی این امر به اثبات رسیده است که خصوصا سازمان های تصیم گیرنده لزوما باید بکوشند تا از طریق وسایل ارتباطاتی به ایجاد و حفظ ساختاری نمادین مشترک بپردازند تا ضمن هدایت رفتارها و مهار آنها به فرایند ساخت و نگهداری ساختار فرهنگی جامعه کمک نمایند. چرا که فرآیند تعامل اجتماعی مثل سایر فرآیندهایی که بازخور دارند هنگامی که دچار تزلزل می گردد به نوسان می افتد که این امر در کوتاه مدت سبب به روز کنش هایی متفاوت فردی - اجتماعی و حتی عاطفی می گردد. و بی جهت نیست که افرادی که بسرعت جزء محبوب ترین فرد گروههای یک جامعه به شمار می آیند معمولا در چنین جو پرتنش و اظهار ایده ها بیشتر از سایرین تلاش می کنند. ثبات اجتماعی با وجود فرهنگی مشترک به دست می آید چرا که چنین فرهنگی که از توافق مشترک افراد است زمینه را برای به روز انگیزه های قومی مهیا می سازد و به آن نظم می بخشد، انجام کار را ارتقاء می دهد و روابط اجتماعی را هماهنگ می سازد.
پایبندی افراد به گروه ها یا جامعه تا زمانی است که حیات منظم و طبیعی او دچار مخاطره نیافتد زیرا در غیر این صورت نجات خویش، وی را مجبور خواهد ساخت حتی تا مرحله درگیری پیش رود. امروز اساسی ترین جنبه در تعامل و گفت و شنود آنست که فرد باید طوری رفتار کند که دیگران هم او را کامل درک نمایند و خود را بر یکدیگر حفظ کنند. در حالیکه اگر شخص بدون توجه به دیگران فقط به فکر برآورده ساختن نیازها و یا پایبندیهای پسندیده یا ناپسند خود باشد، محدودیت هایی بر عملمکرد وی از سوی دیگران تحمیل می شود. مگر آنکه رفتار خود را تصحیح نماید. بنابراین علایق و احساسات فرد باید طوری بیان شود که دیگران از آن به عنوان یک منبع برای همبستگی و دلبستگی مناسب استفاده نمایند. این افزایش همدلی سبب تقویت توانمندیها و پلی برای رفع مشکلات می شود. به قول مولانا:
ای بسا هندو و ترک و هم زبان
ای بسا دو ترک چون بیگانگان
پس زبان محرمی خود دیگر است
همدلی از همزبانی بهتر است
حال اگر بیزاری و درگیری حاکم گردد، نااستواری گروه یا جامعه اجتناب ناپذیر خواهد بود. این بیزاری به سوء رفتار و سوء اخلاق منجر می شود.
در چنین شرایطی مسلما نقش رسانه های ارتباطاتی نمایان تر می گردد. زیرا امروزه رویا رویهای اجتماعی بسیار گسترده و انبوه گشته و رسانه ها واسطه پر قدرت و مؤثر این رویارویها شده اند. به طوری که هم می توانند در برانگیختن و هم در گسترش تعامل افراد دخیل باشند. از ترویج ارزش ها و کنترل رفتارهای افراد تا انحراف و درگیری میان افراد رسانه ها می توانند در جوامع کارکرد داشته باشند.

قدرت سحر آمیز رسانه ها - تبلیغات:

در دوره ی پس از جنگ جهانی دوم تمامی کارشناسان علوم ارتباطات و سیاست به قدرت خارق العاده وسایل جمعی خبری اذعان دارند. آنها معتقدند که رسانه ها از چنان قدرتی برخور دارند که می توانند در دگرگون ساختن افکار عمومی و سوق دادن توده مردم به طرف نظر گاهی و حتی شورش و انقلاب دخیل باشند. که این اثر رسانه ها در قدرت تبلیغاتی آنها نهان است. با بررسی انجام گرفته این واقعیت محرز گشته که این تبلیغات از ابزار قدرت دنیای امروز است که می تواند دگرگون ساز باشند. قدرت تبلیغات رسانه ها چنان است که می تواند در کم ترین زمان هزاران فرد را در ملغمه ای از نفرت، اراده و امید در هم آمیزد. شعله های نارضایتی و جنگ و اختلاف نظر را با فولاد شور و اشتیاق نرم سازد. این چکش و سندان نوین همبستگی اجتماعی همان تبلیغات رسانه ها می باشد. برانگیختن احساسات، علایق، ایجاد ترس و نفرت از دشمن در شهروندان، حفظ روحیه در سختی ها، استفاده از انرژی و توان افراد به بهترین وجه ممکن برای کشور، از طریق قدرت تبلیغاتی رسانه ها ممکن است. لذا می بایست پیام های تبلیغاتی رسانه ها طوری طراحی شوند که به صورت گزارشات خبری، تصاویر، فیلم، نوار، سخنرانی، موعظه، پوستر، علائم و ... با ساده ترین شکل و پر نفوذترین میزان به مردم القا شوند.

قدرت ویران کنندگی رسانه ها:

از نظر تحلیل گران سیاسی امروزه سرنگونی نه به وسیله مسلسل و سلاح آتشین بلکه با رسانه هاست. پوشش جهانی تلویزیون و سایر وسایل ارتباط جمعی، نقش نظام رسانه های جهانی جدید را چنان کرده است که حتی کنترل رسانه های داخلی برای سیاستمداران کشورها را دشوار ساخته است. نفوذ متراکم رسانه ها با روند جهانی شدن به قلمرو اقتدار آنها در سراسر کره زمین افزوده است. این در هم آمیختگی نشر و انتشار اخبار به واسطه انواع رسانه ها، رهبران بسیاری از جوامع را به اتخاذ شیوه های استراتژیک به منظور حفظ مشروعیت و کاهش تعارضات درونی وادار ساخته است. حتی هشدارهای آگاهانه نسبت به توان بالقوه رسانه ها در تجاوز به حریم خصوصی شدت یافته است. وقوع برخی نابهنجاری ها و جرایم به پیام های انتقالی رسانه ها مرتبط است. دگرگونی در تفکر و شیوه های رفتاری چنان گشته است که به وجود تعارضاتی بین افراد خصوصا در جوامع جهان سوم که قدرت گزینشی ندارند، نظم اجتماعی را مختل ساخته است. تافلر در کتاب جابه جایی در قدرت می نویسد: «هر حکومتی که نتواند برای جلوگیری از این دسته بندی اطلاعات به اقدامی ملموس دست زند، تحولات سیاسی آینده را به جان خریده است.»
در جامعه امروز رسانه ها مشمول قانون حضور در همه جا (Low of ubiquity) هستند. بدین معنا که محرکه های قوی تجاری و سیاسی زیر ساخت الکتریکی جدیدی را نه به صورت انحصار بلکه به صورتی فراگیر تبدیل می سازد.
به عنوان مثال تلفن که در گذشته نه چندان دور و وسیله ای تجملی و خاص طبقه مرفه بود، امروز به خاطر انگیزه های تجاری چنان پر استفاده شده که هرکس تلفنی دارد. مسلما این استفاده جهانی حاصل نوع دوستی نیست. بنابراین کاملا به نفع کشورهاست که از یکسو برای مقاصد اقتصادی به گسترش سیستمهای جدید اقدام کنند و از سویی دیگر هدایت رسانه ها و سیستمهای الکترونیکی خبری را به منظور کنش پذیری، تحرک و تبدیل پذیری مورد نظر و مطلوب خود و جامعه بر عهده گیرند.
عدالت اجتماعی، آزادی همبستگی اجتماعی به طور روز افزون در هر جامعه به این کار ویژه ی رسانه ها وابسته شده اند، که چگونه آموزش و پرورش را در جامعه برقرار می سازند. پیوند آموزش و پرورش به واسطه رسانه ها با افزایش مجاری جدید و گستردگی و تنوع برنامه ای سبب پوشش همگانی گشته است. از طریق رسانه ها با جریان آزاد اطلاعات، دانایی با سرعتی شتابان، همه شهروندان از فقیر تا غنی را آماده پذیرش نقش های اجتماعی می کنند. مهارت های فرهنگی عمومیت یافته و از داخل کتاب های درسی و کلاس های آموزشی خارج و به فراسوی خانه ها و خیابان رسیده است. با این انتقال مهارت های فرهنگی و حتی شغلی درک و فهم فرهنگی افراد ارتقاء و مردم به هنجارهای اجتماعی مقبول آشنا می گردند. اگرچه در بسیاری از کشورهای دارای تکنولوژی پیشرفته با کارکردهای منفی رسانه ها شرمساری اخلاق پدیدار گشته است. به گونه ای که صلح اجتماعی و حتی خود دموکراسی مورد تهدید واقع گردیده است. در کشورهای جهان سومی نیز با پیچیدگی های رسانه های خبری شکافی فرهنگی و گسترده میان جوانان با دیگر گروه ها و حاکمان سیاسی بوجود آمده است.
بنابراین بی تفاوتی دولت ها نسبت به جریان آزاد اطلاعات در نهایت به سرنگونی خود منجر می شود. چرا که چنین آزادی مطلقی سبب از بین رفتن حریم های خاص و خصوصی و نیز سبب گستردگی فوق العاده ابزار عقاید مخالف می گردد. لذا وجود نظم اجتماعی بوجود حداقل نظارتی بر روی تصاویر، ایده ها و نمادها و ایدئولوژی هایی که از طریق رسانه های گروهی به دست مردم می رسد، از سوی دولت ها لازم است.

نتیجه گیری:

1- با گسترش روند جهانی شدن حضور رسانه ها، دیگر دولت ها چندان نمی توانند کنترلی آهنین بر زندگی مردم داشته باشند زیرا دیگر مانند گذشته قدرت انحصاری و سانسور ندارند.
2- نظم اجتماعی مفید که به نفع تمام اعضای جامعه است، امروزه به کارکرد رسانه ها بستگی دارد. زیرا روابط انسانی اگرچه همواره در حال تغییر است اما با حضور رسانه ها و انتقال مفاهیم، نمادها و اطلاعات این تغییرات تشدید یافته است.
بنابراین هر چه قدر شیوه های پاسخگویی دولت ها با ابزارها و اهرمهای خود با این تغییرات هماهنگ باشد، میزان نظم اجتماعی بیشتر تضمین می گردد.
منبع: کتاب طرح تحقیقاتی شهر اسوه/س

نمونه سوالات درس مدیریت روابط عمومی

نمونه سوالات درس مدیریت روابط عمومی

1- درس مدیریت روابط عمومی، و سوالات مربوط از 20 نمره است که حدودا  8 نمره در قالب سوالات تحلیلی است.

2- گرچه بخش هایی از جزوه هنوز ارسال نشده لیکن تمامی مثال ها و مباحث خواسته شده اعم از مدیریت اقتضایی و نظریه نقش ها و روابط عمومی الکترونیک در کلاس در لابلای همان لبخندها ارایه گردیده است! با این وجود با توجه به هدف اصلی کلاس ها مبنی بر آموزش، پاسخ سوالات تحلیلی و سوالاتی که تا کنون در جزوه ارایه شده نبوده است در ایمیل های بعدی  ارایه خواهد شد اما تهیه پاسخ سایر سوالات بر عهده خود دانشجویان است و موضوعات آزمون در قالب همین سوالات است.

ارتباطات

مقدمه:

در جهان امروز، وسایل ارتباط جمعی اعم از مطبوعات، سینما، رادیو، تلویزیون و فناوری های نوین ارتباطات و اطلاعات بویژه اینترنت، با انتقال اطلاعات و معلومات جدید و تبادل افکار عمومی سهم بسزایی در پیشرفت فرهنگ و تمدن بشری ایفا می کنند.

فراوانی جمعیت، تمرکز گروه های وسیع انسانی در شهرههای بزرگ، شرایط خاص تمدن صنعتی و پیچیدگی وضع زندگی اجتماعی، و تحولات اجتماعی، سیاسی و فرهنگی کنونی نیاز به آگاهی از رویدادهای جاری را افزایش می دهد. به گونه ای که پیشرفت وسایل ارتباط جمعی و توسعه اقتصادی و اجتماعی همگی لازم و ملزوم یکدیگر شده اند.

نگاهی به تحولات تاریخی رسانه ها در قرن 21 نشانگر آن است که تفکر انسان تا چه حد به ابزارهای ارتباطی، از زبان به عنوان نخستین وسیله ارتباطی گرفته تا ابزارهای پیچیده انتقال اطلاعات مانند خطوط الکترونیکی و نیز ماهواره های فضایی مدیون است. بررسی این فرایندهای ارتباطی و نقش ابزارهای ارتباطی، سیر تکامل تاریخی آنها و کشف روابط موجود میان این ابزارها با زمینه های فرهنگی، اقتصادی و سیاسی جوامع از اهمیت بسیاری برخوردار است. این بررسی ها نشان می دهند که تجزیه و تحلیل پیام ها بدون درنظر گرفتن ابزارهای انتقال مفاهیم امکان ناپذیر است. بنابراین ارتباط در مفهوم عام خود مجموعه پیچیده و سازمان یافته ای است که جنبه های انسانی و تکنولوژیک آن از یکدیگر تفکیک ناپذیر است.

با توجه به تاثیرات فزاینده وسایل ارتباطی نوین بر جوامع جهان سوم تلاش در سه حوزه زیر ضروری می نماید:

1- شناخت ماهیت و عملکرد رسانه هایی که پیوسته در حال تغییرند.

2- تعیین نیازهای فرهنگی مخاطب در جامعه خودی

3- چگونگی برخورد گریزناپذیر با پیام های روزافزون رسانه های جمعی بیگانه و استفاده مطلوب از آن بخش از صنایع فرهنگی آنها که می تواند مایه ترقی و پیشرفت جوامع جهان سوم و در حال توسعه باشد.

جامعه شناسی وسایل ارتباط جمعی، تاثیرات وسایل ارتباط جمعی بر جامعه و نیز تاثیرپذیری آن از جامعه را با رویکردی
جامعه شناختی با تاکید بر وسایل ارتباطی نوین مورد بررسی قرار می دهد. درک این موضوع مستلزم آگاهی از نقش ها و کارکردهای وسایل ارتباطی از یکسو و فهم ویژگی های جوامع جدید در هزاره سوم از سوی دیگر است.

چرا ارتباط؟

ارتباط انسان ها ، سنگ بنای جامعه انسانی است و بدون آن فرهنگ هرگز به عنوان خصیصه ی انسانی پدید نمی آید از جانب دیگر گسترش ارتباطات الکترونیک ، جامعه جدید را چنان از جوامع پیشین متمایز ساخته است که برخی عصر نو را عصر ارتباطات می خوانند . وسایل ارتباطی ، خود بر گردونه ارتباطی تأثیری شگرف بر جای می گذارند . این وسایل بر خلاف انتظار پدیدهای خنثی و کاتالیزور نیستند . خود نو پدید می آورد و بر تمامی ارکان جامعه مؤثرند . این وسایل در پیدای عادات تازه ، تکوین فرهنگی جهانی ، تغییر در رفتار و خلق و خوی انسانها و بالاخره ، کوچک شدن کرۀ زمین و همسایگی ملل دور دست ، سهمی شگرف بر عهده دارد.

---

 

جزوه جامعه شناسی وسایل ارتباط جمعی- بخش اول

دانشگاه جامع علمی کاربردی مرکز علمی کاربردی جزیره کیش جزوه جامعه شناسی وسایل ارتباط جمعی تهیه و تنظیم: سعید میرشاهی پاییز 1388 تعریف ارتباط ارتباط از نظر لغوی واژه ای است عربی از باب افتعال که در فارسی به صورت مصدری به معنای پیوند دادن ، ربط دادن و به صورت اسم مصدر به معنای بستگی ، پیوند ، پیوستگی و رابطه استعمال می شود . ادوین امری مفهوم ارتباط در معنای عام را ( با توجه خاص به ارتباط اجتماعی ) چنین تعریف می کند : « ارتباط عبارت است از فن انتقال اطلاعات ، افکار و رفتار های انسانی از یک شخص به شخص دیگر. به طور کلی هر فرد برای ایجاد ارتباط با دیگران و انتقال پیام های خود به ایشان از وسایل مختلف استفاده می کند . موقعی که انسان به دیگری نامه می نویسد ، با کتبی مقصود خود را به نظر او می رساند و با وی ارتباط برقرار می سازد. » به تعریفی دیگر از موجز ، لاندبرگ ، شراگ و لارسن ، ارتباط را عبارت از انتقال معانی یا پیام از طریق نمادهای چند می دانند . به نظر آنها زمانی که انسان ها از طریق نمادهای چند به تأثیر بر یکدیگر می پردازند ، در ارتباط با یکدیگر قرار گرفته اند. به اعتقاد چارلز کولی ارتباط مکانیسمی است که روابط انسانی بر اساس و بوسیله آن بوجود می آید و تمام مظاهر فکری و وسال انتقال و حفظ آنها در مکان و زمان بر پایه آن بوجود می آید. عناصر اساسی تعریف کولی عبارتند از: 1- روابط انسانی 2- نمادگذاری و نمادسازی 3- وسیله انتقال 4- مکانیسم: ترکیب عوامل و مجموعه عوامل شامل: پیام ها، منبع و مرجع، مرکز فرستنده، کد، مجرا، مخاطبان به تعبیر دیگر، چارلز کولی ارتباط را مکانیسمی می داند که از خلال آن روابط انسانها برقرار می شود و بسط می یابد و تمامی نماد های ذهنی ، به همراه وسایل انتقال آنان در فضا و حراست از آنان در زمان در محدودۀ ارتباط جای می گیرد . پس ارتباط ، انتقال پیام به دیگری و اساس شکل گیری جامعه است. دکتر محسنیان راد در کتاب «ارتباط شناسی» در جمع بندی تعاریف ارایه شده از ارتباط تعریف زیر را ارایه می دهد: انتقال پیام از فرستنده به گیرنده مشروط بر آنکه مشابهت معنی موردنظر در ذهن فرستنده پیام در ذهن گیرنده پیام نیز ایجاد شود.  مفاهیم مشترک در تعاریف ارتباط: 1- ارتباط یک نوع انتقال است: فرایند یا جریان انتقال اندیشه ها، عقاید، اطلاعات و... 2- انتشار: انتشار افکار عقاید، اطلاعات و... 3- پیوستگی اجتماعی: ایجاد هماهنگی بین اعضا و همبستگی اجتماعی 4- اشتراک فکری 5- همکاری عمومی ارتباط، اطلاع، انتشار : ارتباط و اطلاع : اطلاع خبر ها و مطالبی جاری است که از طریق وسایل انتشار جمعی به انسان منتقل می شود. ارتباط و اطلاع نسبت کل به جز در آن برقرار است. در هر اطلاعی نوعی ارتباط برقرار می شود اما در هر ارتباطی اطلاع ممکن است نباشد. ارتباط و انتشار : رابطه لازم و ملزوم به هم است. در بحث انتشار جمعی روابط میان مراکز یا منتشرکنندگان عامه مردم و شرایط مربوط به آنها مورد توجه قرار می گیرد. تفاوت های بین ارتباط جمعی و وسایل ارتباط جمعی ارتباط جمعی یعنی رساندن اطلاعات و انتقال اندیشه ها، ایده ها و برداشت ها به عده زیادی ازانسان ها در یک زمان بدون درنظر گرفتن مکان و مرزهای جغرافیایی اما وسایل ارتباط جمعی ابزار میانجی است که از طریق یک یا چند مجرا، امکان برقراری ارتباط را فراهم می سازد. در مورد تمایز دو واژه communication و communications محققان بر این باورند کلمه ارتباط به صورت منفرد نشانگر انتقال پیام از فرستنده به گیرنده و فرایندی است که پیام از منبع به مقصد ارسال می گردد اما ارتباطات به صورت جمع به معنی ابزار و وسایل پیام رسانی می باشد. تقسیم بندی ارتباط بر اساس جریان ارتباطی: -         جریان ساده و مستقیم: فرستنده، پیام، گیرنده -         جریان ارتباطی غیر مستقیم: فرستند، پیام، کانال (مجرا)، گیرنده -         جریان ارتباط جمعی: علاوه بر فرستنده، پیام، کانال، گیرنده عامل ارتباط گر، بازخورد، رمزیاب و رمزگذار وارد فرایند ارتباطی می شود. تقسیم بندی ارتباط بر اساس چگونگی برقراری و ایجاد: -         ارتباط مستقیم و شخصی: کامل ترین نوع ارتباط، دوستانه  وصمیمی، محدودیت مکانی و زمانی، فرار به دلیل عدم امکان ثبت و ضبط گفتگوها، -         ارتباط غیر مستقیم (غیرشخصی): عدم شناخت پیام دهندگان و پیام گیرندگان ویژگی های کانال های ارتباط سنتی در مقابل ارتباط جمعی: 1- غیرشخصی بودن و یکنواختی پیام های ارتباط جمعی در برابر ارتباط سنتی: ارتباط مستقیم و بدون کانال ارتباطی در برابر ارتباط ارتباط غیر مستقیم 2- نهادی بودن ارتباط جمعی: ارتباط سنتی و مستقیم بیشتر جنبه تصادفی در گروه دارد اما تکنیک های ارتباط جمعی به طور ارادی و عمدی و نهادینه شده در چارچوب نهادهای خاص اجتماعی صورت می گیرد. 3- وابستگی آنها نسبت به دیگر عناصر زندگی اجتماعی : وابستگی بین وسایل ارتباطی جدید با سطوح مختلف زندگی مانند سواد آموزی، تحصیلات و... و به عبارت دیگر رابطه ارتباط جمعی و توسعه مطرح می شود که ارتباط جمعی هم می تواند عامل توسعه باشد و هم معلول توسعه. توسعه ارتباط جمعی بدون توسعه اقتصادی امکان پذیر نیست. سیر تاریخی وسایل ارتباط جمعی: تاریخچه مختصر ظهور وسایل ارتباط جمعی : بشر همواره از وسیله ای برای برقراری ارتباط استفاده می کرده است تا بتواند پیام خود را به دیگران برساند،او در ابتدای آفرینش با جانوران تفاوت زیادی نداشت زیرا اطلاعات را به شیوه آنان مبادله می کرد،یعنی از طریق لمس کردن،حرکات چهره و...اما برای روحیه کنجکاو او این وسایل ابتدایی ناکافی بود و نمی توانست نیازهای او را برطرف سازد. انسان های عصر گذشته در زمان های دور از ارتباطات چهره به چهره و رودررو استفاده می کردند و از طریق کوبیدن بر طبل و دود، پیام هایشان را برای دیگران ارسال می کردند. بشر این دوره از دنیای بیرون بی خبر بود،بعد از مدتی به زبان شفاهی دست یافت و وارد کهکشان شفاهی شد و ارتباطات مستقیم شنیداری و دیداری داشتند و بیشتر از 5 حس خود استفاده می کردند. ولی حس غالب،حس شنوایی بود. این روند ادامه داشت تا در یونان حروف الفبا اختراع شد و عصر کتابت آغاز گردید. بعدها با اختراع چاپ توسط گوتنبرگ موجب شد انسان برای ارتباط برقرار کردن به نوشتار چاپی روی آورد و کهکشان گوتنبرگ آغاز شود،حس غالب،حس بینایی بود و علاوه بر محتوا به رسانه و وسیله انتقال پیام توجه شد،مطبوعات یکی از محصولات مهم در جامعه صنعتی بود که به دلیل افزایش جمعیت انسان ها تنها از مطبوعات و روزنامه ها نمی توانستند نیازشان را برآورده کنند. اختراع برق توسط توماس ادیسون و پیدایش تلگراف توسط ساموئل مورس سبب شد انسان برای نخستین بار اطلاعات را با سرعت بالا به مسافت های طولانی انتقال دهد،پس از مدتی تلفن توسط الکساندر گراهام بل و واتسون بوجود آمد که علاوه بر غلبه به زمان ومکان،صدای انسان دیگری که کیلومترها با آن فاصله داشت از طریق این دستگاه شنیده می شد.اما به دلیل استفاده از سیم، محدودیت در ارتباطات ایجاد شد،با اختراع رادیو توسط مارکنی در قرن 19،انسان وارد عصر الکترونیک شد و درآغاز کهکشان مارکنی،حس غالب،حس شنیداری بود. در مرحله بعد سینما توسط برادران والدنر در آمریکا متولد شد. این وسیله ارتباطی در ابتدا هدفش سرگرمی و پر کردن اوقات فراغت بود. بعد از جنگ جهانی دوم،تلویزیون به عنوان یک رسانه همگانی بوجود آمد که توانست پیام ها را برای میلیون ها نفر به طور همزمان ارسال کند. در سال 1957 روس ها، نخستین ماهواره به نام اسپوتنیک به مدار زمین فرستادند. ظهور کامپیوتر باعث شد انسان بتواند اطلاعات فراوان در کامپیوتر ذخیره نماید. با راه اندازی شبکه های محلی و شبکه جهانی اینترنت،فیبرهای نوری بالاترین حجم اطلاعات را در کوتاهترین زمان به فواصل مختلف ارسال می کردند و وسایل ارتباط جمعی وارد عرصه انتقال پیام های چندرسانه ای شدند. بر این اساس سیر تاریخی وسایل ارتباط جمعی را می توان به صورت زیر تقسیم بندی کرد: الف: اولیه -         زبان و بیان شفاهی -         خط و نوشته دستی ب- ثانویه: -         چاپ، کتاب، مطبوعات -         سینما، رادیو و تلویزیون -         ارتباطات دور: تلگراف، تلفن، ماهواره -         ارتباطات کامپیوتری چهار اصطلاح درباره نامگذاری وسایل ارتباط جمعی: -         وسایل ارتباط توده ای: از سوی متخصصان آمریکایی پس از جنگ جهانی دوم و مورد استفاده در کشورهای انگلیسی زبان -         وسایل ارتباط اجتماعی (وسایل ارتباط جمعی):پس از جنگ جهانی دوم -         وسایل خبری: از سوی متخصصان فرانسوی و بلژیکی -         فنون انتشار جمعی (روژه کلوس بلژیکی) -         در ایران برای اولین بار در سال 1351 فرهنگستان زبان اصطلاح رسانه های همگانی که برگرفته از وسایل ارتباط توده ای است به کار گرفت که با دو ایراد عمده مواجه است: اول در ترجمه انگلیسی صفت mass یا توده مترادف با همگان public به کار رفته که نادرست است. دوم به بیان مفهوم اصلی ارتباط که در اصطلاح انگلیسی آن دو جانبه بودن روابط را مطرح می کند، توجهی نشده است. ویژگی های مشترک وسایل ارتباط جمعی : 1 – سرعت انتشار : (سینما کمترین سرعت انتشار را دارد و اصولا جنبه خبری آن بسیار محدود است) 2 – مداومت انتشار : آنقدر مهم است که می توان گفت زندگی مطبوعات به عنوان نخستین وسیله ارتباط جمعی در واقع از زمانی آغاز می شود که انتشار آنها با نظم دوره ای و پیاپی صورت می گیرد.قطع گاه به گاه برنامه ها و پخش خبر نشان دهنده اهمیت مداومت در ارتباط است. 3 – وسعت جهانی حوزه انتشار : دسترسی جهانی به پیام های مختلف و فراتر از مرزهای گوناگون یکی از مشکلات توسعه تلویزیون،امواج فوق العاده کوتاه آن است که مثل نور فقط به صورت مستقیم حرکت می کند و موانع جغرافیایی سد راه آن است و مثل امواج رادیویی نیست که به صورت منحنی وار عمل کند. مهمترین کوشش در راه تقویت فرستنده تلویزیون انتقال پیام آن از طریق ماهواره های ارتباطی است. 4 – فراوانی و گوناگونی محتوا : مطبوعات در مورد فراوانی و گوناگونی محتوا نسبت به سایر وسایل ارتباط جمعی از امکانات بیشتری برخوردارند. 5 – فرِار بودن : فرار بودن محتوای ارتباط جمعی نیز از جمله جنبه های منفی طرز کار سریع و مداوم آنها محسوب می شود. ویژگی های خاص وسایل ارتباط جمعی: -         شکل و ارایه پیام -         شرایط دریافت پیام از سوی مخاطب ویژگی های جوامع اطلاعاتی: -         تعاملی بودن: جنبه دوسویه بودن (تلفیقی از چهره به چهره و جمعی) -         جمع زدایی: ارتباط چهره به چهره پیشرفته و شخصی یا میان فردی -         ناهمزمانی: توانایی غلبه بر زمان و مکان، توانایی ارسال پیام در زمان دلخواه و انعطاف بیشتر در انتقال پیام سطوح تأثیر وسایل ارتباط جمعی بر جامعه : - سطح عمومی (نقش رسانه ها در مناسبات کلان اجتماعی) - سطح نهادی و سازمانی (ضوابط وقواعد و سازماندهی...) - گروههای اجتماعی - خانواده - میان فردی - درون فردی تعریف جامعه شناسی وسایل ارتباط جمعی :   جامعه شناسی وسایل ارتباط جمعی، دانشی اجتماعی است که در آن گروه های اجتماعی و وسایل ارتباط جمعی و وضعیت هایی که آنها تحت تأثیر یکدیگر قرار می گیرند را مورد بررسی وشناخت و تبیین قرارمی دهد. جامعه شناسی وسایل ارتباط جمعی، دانش مطالعه تأثیر متقابل وسایل ارتباط جمعی و گروه های اجتماعی است. همچنین چارلز رایت، جامعه شناسی ارتباط جمعی را با سه ویژگی زیر تعریف کرد: 1- معطوف به مخاطبان نسبتا زیاد، ناهمگون و ناشناس است. 2- پیام ها به طور عمومی انتقال پیدا می کنند، اغلب برنامه ریزی شده اند تا همزمان به بیشتر افراد مخاطب برسند؛ خصلتی گذرا دارند. 3- ارتباط گر خود سازمان پیچیده ای است یا در سازمان پیچیده ای عمل می کند که هزینه زیادی را دربرمی گیرد. اکنون تغییرات در فناوری ارتباطات به سرع رخ می دهد، به طوری که بیشتر از یک انقلاب ارتباطی صحبت می شود. از جمله این فناوری های جدید، تلویزیون کابلی، رایانه های خانگی، دستگاه های ویدئویی، ماهواره، انتقال الکترونیکی اطلاعات (ویدئو تکست و تله تکست)، چند رسانه ای (رسانه جدیدی که انتشار، تلویزیون، صوت و رایانه را ترکیب می کند)، لوح های فشرده و تلویزیون است. یکی از پیامدهای فناوری جدید این است که دیگر به سادگی مشخص نیست چه چیزی ارتباط جمعی است و چه چیزی ارتباط جمعی نیست. مرز میان ارتباط جمعی و دیگر اشکال ارتباط، چندان روشن نیست جامعه شناسی وسایل ارتباط جمعی بین رشته ای است یعنی از علوم مختلفی مانند جامعه شناسی، روان شناسی، روان شناسی اجتماعی مردم شناسی، مدیریت و رشته های مرتبط استفاده می کند تا بتواند تاثیرات متقابل وسایل ارتباطی و جامعه را مورد توجه قرار دهد. سه نوع نظریه جامعه شناسی: (تضاد،کنش متقابل نمادین،ساختار کارکردگرا) در جامعه شناسی حداقل با سه نوع نظریه روبرو هستیم: 1 – تضاد : در این نوع از نظریات، جامعه یک سازمان اجتماعی است که افراد در آن دچار تضاد هستند مانند ایدئولوژی مارکسیستی که به تضاد طبقاتی میان سرمایه داران و کارکنان اشاره داشت. 2 – کنش متقابل نمادین : نظریه ای است که بر اهمیت ارتباطات نمادین یعنی ژست ها و مهمتر از همه زبان در رشد فرد،گروه و جامعه تأکید می کند. این نظریه بیان می کند که رفتار اجتماعی ما به نقش ها و پایگاههایی که مورد پذیرش ماست،بستگی دارد. همچنین رفتار اجتماعی ما،بنابر گروهی که بدان تعلق داریم و نهادهایی که در آن ایفای وظیفه می کنیم شکل می گیرد. مانند نظریات پارسونز و هربرت مید و جورج زیمل 3 – ساختار- کارکردگرا : در این نوع ازنظریات که به آن نظریات همکاری و همسازی نیز می گویند،جامعه بر این اساس شکل گرفته که انسان ها به تنهایی نمی توانند زندگی کنند و از خود محافظت نمایند. این میل در حیوانات نیز وجود دارد. وظایف اجتماعی وسایل ارتباط جمعی: 1- خبری – آموزشی – اطلاع رسانی 2- راهنمایی و رهبری (هدایت و رهبری) 3- تفریحی ، تبلیغی ، سرگرمی کارکردهای آشکار و پنهان وسایل ارتباط جمعی: -       کارکردهای آشکار (مستقیم): به آثار و پیامدهای مستقیم وسایل ارتباط جمعی بر مخاطبان اشاره دارد. -       کارکردهای پنهان (غیرمستقیم): به کارکردهای غیر مستقیم وسایل ارتباطی اشاره دارد. مکاتب مطالعات ارتباطی : الف) تاثیر محتوای پیام الگوی لاسول : چه کسی، چه چیزی، از چه کانالی، با چه تاثیری، به چه کسی پیام از چه منبعی صادر می شود: مثل رئیس صدا و سیما، شورای سیاست گذاری، گروه های فشار، مالکیت که به منظور کسب قدرت ، حفظ قدرت یا براندازی قدرت پیام را صادر می کند. چه چیزی را می گوید: مثل خبر و محتوای خبر از چه کانالی (چگونه) : مثل کانال، مجرا، وسیله، ابزار (رادیو، تلویزیون، بیلبورد، تیزر) با چه تاثیری : زودرس(آنی): در آمریکا بیشتر مورد توجه است. دیررس(درازمدت): در اروپا بیشتر مرود توجه است. به چه کسی: مخاطب وسایل ارتباط جمعی که تعداد زیادی از مخاطبان می باشند.  ب) تاثیر وسیله ارتباطی تعبیر مشهور مک لوهان که ناظر به تاثیر وسیله ارتباطی است، به این موضوع اشاره دارد: «وسیله همان پیام است» چهارنکته مهم در مورد مطالعات وسایل ارتباط جمعی: -       اداره کنندگان وسایل ارتباطی -       محتوای ارتباطات -       شناسایی مخاطبان -       تاثیرات اجتماعی انواع تجمعات انسانی در ارتباط جمعی: -         گروه: group کوچک ترین واحد تجمع انسانی است که علت شکل گیری آن استمرار کنش های متقابل است. عده ای از افراد انسانی که برای نیل به اهداف معین اقدامات متقابل انجام می دهند، گروه می گویند و گروهی که دارای رفتار جمعی همراه با عواطف شدید است جمع نامیده می شود. -         انبوه خلق: انبوه خلق توسط گوستاولوبون مطرح شد. توده به مفهوم اجتماعی از افراد انسانی که بدون توجه به شغل، ملیت، نژاد و جنس صرفنظر از اینکه چه عامل منجر به تجمع آنها شده است، اطلاق می شود.  تبدیل شدن به انبوه منجر به ایجاد روح جمعی در آنها و بروز احساس و عملی متفاوت با زمان تنهایی می شود. مهمترین پیامد رفتاری از بین رفتن حس مسئولیت پذیری و فراموشی شخصیت آگاه فردی و مطرح شدن احساسات در یک جهت خاص جمعی است. حضور مستقیم در یک صحنه هیجان برانگیز(نظیر رژه استقبال یا مسابقه و…) به پیدایی انبوه خلق می انجامد که در درون آن هیجانات به خوبی انتقال می پذیرند،سرایت می کنند و تراکم می یابند و حال آن که وجود وسایل واسطه این انتقال و تراکم هیجان را کاهش می دهد. علل شکل گیری انبوه خلق: احساس قدرت شکست ناپذیری، تقلید، تلقین پذیری زیاده از حد که سرایت هم معلول آن است. رفتار انبوه خلق به صورت چهار نوع از تجمعات انسانی بروز می کند: -         انبوه خلق تصادفی یا اتفاقی: بر اثر حادثه و برگزاری مراسم خاص مانند تصادف -         انبوه خلق قراردادی: هنگام ورود شخصیت سیاسی، مدهبی یا... در محل و تجمع افراد -         انبوه خلق: نمایشی (رقص گرا): مطرح شده از سوی مردم شناسان آمریکایی و استرالیایی که نمونه آن مراسم -برخی فرقه های مذهبی است. -         انبوه خلق فعال: تجمعی از افراد انسانی که طی آن افراد گروه به صورت فعال به بروز احساسات و کنش متقابل می پردازند. -         توده: mass معرف ضعیف ترین درجه پیوند اجتماعی است. اگرچه انبوه خلق بی ثبات ترین شکل تجمع انسانی است اما در شرایط خاص تا درجه اتحاد معنوی هم پیش می رود اما توده تنها نوعی از پیوند اجتماعی داشتن اعضاست. توده مجموعه ای از افراد انسانی است که در یک محیط پراکنده اند اما از برخی جهات تحت شرایط و نفودهای مشابهی قرار دارند. توده محصول شرایط زندگی صنعتی امروز است. به تعبیر دیگر، توده بی شکل، پراکنده به لحاظ جغرافیایی،بدون انسجام و دارای تفاوت های بسیار زیاد به لحاظ شخصی و عمومی. در فرهنگ سوسیالیستی و انقلابی، از توده به عنوان یک وجه مثبت حمایت می شود اما در جوامع دموکراتیک از توده به عنوان یک موجودیت بی شکل، ناآگاه و بی سواد و در معرض خطر تعبیر می شود. مهمترین مشخصات توده عبارتند از: -         عدم تجانس و ناهمگونی افراد -         جدایی درونی و تنهایی عمیق هر کدام از اعضای توده (من در میان جمع و دلم جای دیگر است) -         بی نظمی توده و بی هویتی آن: برخلاف انبوه خلق که افراد یک تجمع فیزیکی دارند و در یک لحظه و در یک مکان احساسات و روابط مشترک پیدا می کنند. ·        همگان:public توسط گاربریل تارد جرم شناس فرانسوی مطرح شد. افراد همگان بر خلاف انبوه خلق از هم جدایند و همبستگی جمعی آنها فقط جنبه فکری و معنوی دارد. آگاهی هر فرد به دارا بودن اراده یا اندیشه مشترک در لحظه واحد با تعداد زیادی از افراد است. همگان نسبت به انبوه خلق در مرحله بالاتری از رشد اجتماعی است. در همگان تمایلات مختلف با یکدیگر برخورد می نمایند و روی هم نفوذ یافته و دگرگون می شوند و سراناجم قالب نهایی خود را انتخاب می کنند. همگان در جامعه سنتی به دلیل محدودیت تعداد اعضا، کم تفاوتی نقش افراد و شخصی بودن روابط بین اعضا و نفوذ سنت ها وجود ندارد. همگان در جوامع توده وار با پیدایش وسایل نوین ارتباطی ایجاد همگان گونه خاص از اجتماعات انسانی است که بر اثر ظهور وسایل ارتباط جمعی نوین و استفاده افراد از آنها شکل گرفته و تحت تأثیر محتوای آگاهی بخش این وسایل دارای خصیصه جمعی خاصی می باشد،همگان ها از مناسبات اجتماعی پیشرفته ای برخوردار شده است و دارای عقاید و اهداف مشترک می باشد،این نوع از اجتماع انسانی تنها در دموکراسی های غربی شکل می گیرد و ارتباط ارگانیک دارد. این ارتباط ارگانیک باعث می شود که در امور اجتماعی مهم و شکل گیری افکار عمومی گونه خاصی از گرایش را بروز دهند. عامه مردم که در کشورهای صنعتی و دارای دموکراسی شکل می گیرد، این نوع از گروههای اجتماعی تحت تأثیر وسایل ارتباط جمعی شکل می گیرد مانند گروههای قضات،معلمان،پزشکان،گروههای حزبی و صنفی و...که دارای ارتباطات ارگانیک هستند و اهداف مشترکی دارند و مطلوب ترین گروههای اجتماعی به شمار می آیند و از این طریق انسجام خود را حفظ می کنند. همگان ها دارای نفوذ اجتماعی هستند و از ویژگی های دیگرهمگان ها استمرار و دوام مناسبات اجتماعی آنها است. وسایل ارتباط جمعی در فرآیند تحولات سیاسی ازاین فرصت برخوردارند که همبستگی اجتماعی گروههای صنفی را از طریق شرکت در انتخابات عمومی  بروز دهند. می توان گفت  وسایل ارتباط جمعی نوین نظیر رادیو و تلویزیون و... در جوامع غربی منشا بوجود آمدن یک گونه خاصی از اجتماع هست. نامگذاری اصطلاحات مربوط به وسایل ارتباط جمعی :    -       وسایل ارتباط توده ای   بعد از جنگ جهانی دوم 1945 به بعد توده یک جانبه نگری را مطرح می کند .  -       وسایل ارتباط اجتماعی (وسایل ارتباط جمعی) در واتیکان استفاده شد. -       وسایل خبری (خبری و اطلاع رسانی) بلژیکی ها و فرانسوی ها آن را مطرح نمودند. -       فنون انتشار جمعی (فنون انتشار) روژه کلوس آن را مطرح کرد. -       وسایل ارتباط همگانی (در ایران) ساخت سازمان و مدیریت وسایل ارتباط جمعی ساخت از مجموع واحدها و عناصری که روابط و پیوندهای معینی با هم دارند، در درون یک سیستم پدید می آید. ساخت در ارتباطات پیشینه ای به بلندای تاریخ بشر دارد. ارسطو پیش از میلاد مسیح (گوینده، گفتار و مخاطب/ شنونده) را به عنوان عناصر تشکیل دهنده ارتباط مطرح می کند. بر این اساس عناصر تشکیل دهنده ساخت ارتباطی: -         سخت افزارهای ارتباطی: دربرگیرنده عناصر مادی پیام ها نظیر ماهواره ها، تجهیزات فرستنده، گیرنده و ایستگاه های رله ماکروویو هستند. -         نرم افزارهای ارتباطی: مهارت های فنی و روش های استفاده از سخت افزارها را دربرمی گیرد مانند برنامه ها، محتواها، مهارت های انسانی و آموزشی. هر چه انطباق و هماهنگی میان سخت افزارها و نرم افزارها بیشتر باشد سودمندی آن در جامعه بیشتر خواهد بود اما از انجا که وسایل ارتباطی نهادهای اجتماعی مهمی محسوب می شوند و در ایجاد و تداوم معیارهای اجتماعی و باسوادی همگان و توسعه فرهنگ نقش ارزنده ای دارند مسئله مدیریت وسایل ارتباطی از اهمیت خاصی برخوردار خواهد بود. رابطه میان ثروت و قدرت از یکسو و آزادی اطلاعات از سوی دیگر بسیار حایز اهمیت است. انواع مدیریت در وسایل ارتباط جمعی -         وسایل ارتباط دولتی: کنترل شدید بر وسیله ارتباطی، حفظ منافع گروه حاکم و مشروع جلوه دادن وضعیت موجود، جذابیت کمتر نسبت به وسیله ارتباطی با مالکیت خصوصی، حساسیت کمتر در مقابل سرعت انتقال پیام (بوروکراسی اداری) -         وسایل ارتباط تحت حمایت دولت: مدیران آنها سرآمدان فرهنگی جامعه هستند، ایجاد تعادل کژدارمریض بین اعتماد مردم و گروه های سیاسی برای تقویت وحدت ملی، کمک مالی از سوی دولت، مدیریت آگاه به فرهنگ ملت، سطح معلومات بالا، خطر نخبه گرایی و تحمیل عقاید و الگوها بر جامعه، شهروندی را که هویت گروهی و سیاسی ندارد به پیامگیری منفعل تبدیل می نماید که صرفا دریافت کننده اطلاعات است و تمایلات او تحریف و دستکاری شده است. سه وظیفه وسایل ارتباط جمعی تحت حمایت دولت عبارتند از: اول انتشار اخبار و اطلاعات لازم برای همه بخش های جامعه، دوم انتشار پیام های دولت مرکزی در جهت تقویت وحدت ملی در جامعه، سوم آموزش و بسیج مردم برای توسعه اجتماعی و اقتصادی -         وسایل ارتباطی خصوصی: امکان افزایش تبادل نظرات و عقاید، ایجاد فضای آزادانه تر برای بحث و گفتگو، تبدیل شدن به یک بنگاه تجاری و تحت تاثیر قدرت های تجاری به جای گروه های حاکم، سرمایه داران از طریق آگهی های تجاری، تامین کننده اصلی هزینه های وسایل ارتباط جمعی هستند. تامین در آمد دیگر از طریق وجه اشتراک، پیش رفتن به سوی خواست های مخاطبان، ترویج خشونت بیش از حد، سکس، بدرفتاری با کودکان و آگهی های تجاری نامطلوب، محتوای عامه پسند و یکنواخت برنامه ها نتیجه: همه وسایل ارتباطی در همه نظام های اجتماعی به گونه پنهان و آشکار تحت نظارت قرار دارند اعم از نظارت حکومتی، سیاسی، تجاری و یا مذهبی که شدت و ضعف هر کدام در جوامع مختلف، متفاوت است. تقسیم بندی نظریات مربوط به میزان تأثیرات وسایل ارتباط جمعی بر مخاطبان: الف – نظریات مربوط به تاثیرات نامحدود رسانه ها (مخاطب منفعل) این دیدگاه در اوایل قرن بیستم مطرح شد. بر اساس این دیدگاه هر پیامی که از طریق وسایل ارتباط جمعی انتشار یابد،اثر دلخواه فرستنده و تهیه کنندگان پیام را بر مخاطبان به همراه خواهد داشت. از برجسته ترین این دسته نظریه ها به نظریه های " گلوله جادویی" و نظریه" تزریقی" می توان اشاره کرد. نظریه گلوله جادویی بر این نکته تأکید دارد که همانگونه که یک تفنگ سرپر هنگام شلیک به سوی فوجی پرنده، ساچمه هایش در طیف وسیعی آنها را مورد اصابت قرار می دهد به همان صورت هم پیام هایی که از طریق یک رسانه شلیک می شود بر مخاطبانی که آن را دریافت می کنند اثر می گذارد. مخاطب در این دیدگاه کاملاً منفعل و مقهور اثر رسانه و پیام آن است. در نظریه تزریقی نیز می توان گفت الگوی تزریقی بر این بینش استوار است که وسایل ارتباط جمعی دارای اثر قوی،مستقیم و فوری بر مخاطبان است. آثاری که به وسایل ارتباط جمعی نسبت داده می شود رابطه نزدیکی با نظریه "محرک – پاسخ" داشت که در پژوهش های روان شناسی در دهه های 1940 – 1930 مورد نظر بود. در این الگو وسایل ارتباط جمعی را می توان مانند سرنگ بزرگی دانست که به مخاطبان انفعالی وصل و تزریق می شود. در این دوره این الگو تا حدی با توسعه جامعه انبوه (توده) در آمریکا پشتیبانی می شد. ناظران، همگنی خاصی را در شیوه لباس پوشیدن،روش صحبت کردن و ارزش ها مشاهده می کردند که به نظر می رسید به دلیل قرار گرفتن در معرض عمومی وسایل ارتباط جمعی و تولید انبوه ایجاد شده به سمت پیدایش نوعی فرهنگ انبوه (توده ای) پیش می رود. نقش و اثر وسایل ارتباط جمعی در رفتار افراد بسیار قوی و موثر در نظر گرفته می شد. مثل نقش تبلیغات در جنگ جهانی دوم. نظریه الگوی قدرتمند رسانه بر اساس منطق دورکیم بنا گذاشته شده است. به نظر وی پیچیدگی جامعه،اجماع کم،ناهنجاری،آشفتگی فردی و از خود بیگانگی روانی یا گوشه گیری می تواند رسانه های توده ای را قدرتمند نماید. چاکوتین در کتاب تجاوز به توده ها،نظام هیتلر در آلمان و موسیلینی در ایتالیا از این نظریه پیروی می کردند. فردیناند تونیس و رایزمن از طرفداران این دیدگاه می باشند. تونیس در پیروی از این دید گاه می گوید : روزنامه ها خیلی کارها از دستشان برمی آید. آنها می توانند وقایع و ایده هایی را به سرعت بسازند و اشاعه دهند درست مانند اشیاء مصرفی. از نظر نظریه پردازان مذکور روزنامه ها رکن واقعی افکار عمومی است و از برخی جهات برابر و حتی بالاتر از قدرت های مادی است که دولت به شکل ارتش، بودجه و موسسات اداری در اختیار دارد. به قول تونیس مطبوعات می توانند یک جمهوری واحد جهانی نظیر بازار جهانی بوجود آورند. رایزمن می گوید : انسان توده تنها، منفعل و تأثیرپذیراست و وسایل ارتباط جمعی هم بطور دائم روی او تأثیر می گذارد تا وادارش کند با جماعت همرنگ شود. ب – نظریات تاثیر محدود رسانه یا مخاطب فعال (نظریه استحکام) : از نظر اینان اصولاً رسانه ها بر مخاطبان تأثیر چندانی ندارد و تأثیرات آنها بسیار محدود و ناچیز است. بیشترین تأکید نظریات موجود در این دیدگاه بر جنبه های روانی مخاطبان،تفاوت های فردی،تفاوت های فرهنگی و اجتماعی و مناسبات اجتماعی آنان است. صاحبنظران این دیدگاه بر واکنش های روانی افراد از قبیل " احساس انتخابی ،ادراک انتخابی و حافظه انتخابی"تأکید می کردند. از نظر این دیدگاه افراد به پیام هایی که علاقه ندارند یا با طرز نگرش،تلقی و گرایش های شخصی و محیط فرهنگی و اجتماعی فرد ارتباطی نداشته باشد جذب نمی کنند و پیام در او بی تأثیر خواهد بود. در این دیدگاه مخاطب فعال و گزینشگر است. لازارسفلد و مرتن از طرفداران این نظریه هستند. دکتر باقر ساروخانی در کتاب جامعه شناسی ارتباطات در این مورد می نویسد : برخی را عقیده بر این است که وسایل ارتباط جمعی تأثیر چندانی بر مخاطبان خود ندارند. این عده اعتقاد دارند که " دوران سبع" رواج عقاید تند نسبت به تأثیرات جادویی و خارق العاده وسایل ارتباط جمعی بسرآمده و رسانه ها علیرغم تکنولوژی برتری که از آن سود برمی گیرند با موانع زیادی در راه اثرگذاری بر مخاطبان مواجهند. ج – نظریات مربوط به تاثیرات مشروط رسانه ها بر اساس این دیدگاه رسانه های جمعی بسته به اوضاع و احوال مخاطبان بر آنان تأثیر می گذارند. این دیدگاه می گوید : تأثیرگذاری رسانه ها بر مخاطبان تأثیرات مستقیم، آنی و کوتاه مدت نیست بلکه تدریجی، غیر مستقیم و نامحسوس است. بر این اساس عواملی در محدودیت تأثیرات رسانه ها در جامعه شناسی ارتباطات دخیل هستند از جمله : تعدد وسایل ارتباط جمعی و خنثی سازی اثرات : در جامعه ای که دولت انحصار وسایل خبری را بطور نسبی در اختیار دارد تأثیر این وسایل با جامعه ای دیگر که در آن شاهد تعدد وسایل خبری و مکانیزم های مختلط آن هستیم یکی نیست. اما در جامعه لیبرال به قول ژان کازنو وسایل ارتباط جمعی تحت نظارت دولت نیستند ممکن است اثر تلویزیون بوسیله روزنامه یا رادیو یا اینترنت خنثی گردد. به انحصارآوری وسایل ارتباط جمعی هر قدر هم که نسبی و محدود باشد می تواند موجب بروز تأثیراتی چشمگیر از جانب وسایل ارتباط جمعی بر افراد شود اما در شرایط پیدایی انحصار ناقص و یا آن گاه که در یک جامعه وسایل ارتباط جمعی در اختیار گروه های گوناگون است. اثرات این وسایل نسبت به شرایط اول کمتر خواهد بود. تعدد وسایل ارتباط جمعی در یک جامعه وابسته به گروهها و احزاب مختلف تأثیرات همدیگر را خنثی می کنند. تعدد ارزش ها و کاستی اثرات: حتی در شرایطی که وسایل ارتباط جمعی در انحصار دولت است، باز هم چنانچه در جامعه ارزش های گوناگونی حاکم باشد و هر یک از نهادها و سازمان های اجتماعی، ارزش های خاصی را تبلیغ نمایند، باز هم اثرات وسایل ارتباط جمعی رو به کاستی می گذارد. تعدد وسایل ارتباط جمعی می تواند در صورت تعدد ارزش های اساسی جامعه موجبات اضمحلال یگانگی یا به هم پیوستگی آن را فراهم سازد. رویکرد نظری: چهار مرحله تاثیر محتوای رسانه‌ ها در طول سال­ها، مفهوم سازی از تاثیر رسانه‌ها تا حد زیادی تغییر کرده است. در این تحول، چهار مرحله کم و بیش مجزا شناسایی شده است: مرحله اول: در مرحله آغازین تصور می‌شد رسانه‌ها دارای تاثیرات مطلق هستند این دیدگاه در سالهای میانه دو جنگ جهانی برتری داشت. نظریه تزریقی یا گلوله جادویی، برای توصیف این مرحله آغازین مفهوم سازی از تاثیرات رسانه‌ها به کار می‌رود. اسپ (1986)، فرضیات اصلی این مرحله را چنین توصیف می‌کند: 1. عوامل محرک (محتوای رسانه‌ها) نقش اصلی را در فراگرد تاثیر بازی می‌کنند. 2. مردمی که محتوای رسانه‌ها به آنها عرضه می‌شود، به شکل یکسانی واکنش نشان می‌دهند؛ یعنی تفاوتهای فردی روانشناختی چندان اهمیتی ندارند. 3. تاثیر فوراً و مستقیماً روی می‌دهد. از آنجایی که فرد مجزا دیده می‌شود، عوامل زمینه‌ای در نظر گرفته نمی‌شوند.(همان) مرحله دوم: زمانی پدیدار شد که محققان در باب آثار مطلق رسانه‌ها به تردید افتادند و شواهد کافی برای تایید آنها پیدا نکردند. بسیاری از آنان، عبارتی نظیر نظریه تاثیر محدود یا استحکام را به کار گرفتند تا جریان عمده این مرحله را که از پایان جنگ جهانی دوم تا آغاز دهه 1970 طول کشید، نامگذاری کنند. در مرحله دوم، شک و تردید نسبت به قوت و فوریت تاثیر رسانه‌های جمعی افزایش یافت. به نظر اسپ این تردید دو خاستگاه داشت: اول، گروه تحقیق دانشگاه «ییل» به رهبری کارل هاولند تعدادی از عوامل نافذ در فرایند تاثیر را کشف کرد. یکی از الگوهایی که از تحقیقات گروه ییل استخراج شد، الگوی «پویایی روانی» بود که بر اساس آن: 1. پیامهای اقناع کننده 2. فرایندهای روانشناختی ناپیدا را تغییر می‌دهند یا فعال می‌کنند و 3. از این طریق واکنشهای مطلوب آشکار به دست می‌آیند. با این استدلال، اهمیت پیام کمتر می‌شود. عوامل دیگر، مثل ویژگی‌های گیرنده پیام اهمیت بیشتر می‌یابند و در فراگرد میان محرکها و واکنشها دخالت می‌کنند. خاستگاه دوم شک، مطالعات گروهی از محققان دانشگاه «کلمبیا» بود که ریاست آن را پل لازارسفلد به عهده داشت. مطالعات این گروه درباره رفتار رای دادن نشان داد که توانایی رسانه‌های جمعی برای تغییر سلیقه‌های حزبی مردم بسی کمتر از آن چیزی است که انتظار می‌رفت. حداقل دو عامل دراین باره موثرند؛ به نظر می‌رسد که مردم از رسانه‌ها هر چه را که می خواهند برمی‌گزینند و دوم اینکه ارتباط میان فردی در تغییر عقاید و نگرشها، موثرتر از ارتباط جمعی است. مرحله سوم شاهد بازگشت به مفهوم رسانه‌های جمعی پرقدرت بوده است. محققان به چند دلیل مفهوم تاثیرات محدود را، حداقل به طور نسبی، کنار گذاشتند. استفاده گسترده از تلویزیون باعث شده است که اعتقاد به تاثیرات قوی دوباره پدیدار شود. محققان مارکسیست هم اعتقاد دارند که ارتباط جمعی در مشروعیت بخشیدن به جوامع سرمایه‌داری و بوروکراتیک بسیار موثر است. انواع تازه ای از تاثیرات مثل اثرات «کاشت»، «برجسته سازی» و «مارپیچ سکوت» پدیدار شده‌اند. مرحله چهارم: در این مرحله که مبتنی بر پژوهش بر روی متون رسانه‌ای، مخاطبان و سازمانهای رسانه‌ای در اواخر دهه 1970 می‌باشد، رویکرد جدیدی در خصوص تاثیر رسانه‌ها تحت عنوان «ساخت اجتماعی واقعیت» شکل گرفت. بر اساس این رویکرد، رسانه‌ها به واسطه ساخت معنا، تاثیر بسیار مهمی دارند. ساختارها به شیوه‌ای سیستماتیک [و نمادین] به مخاطبان عرضه می‌شود. بنابراین فرایند رسانه‌ای شدن، اغلب شامل تاثیر قدرتمند بافت و زمینه اجتماعی بر مخاطبان است. دو پیش فرض اصلی رویکرد جدید در تاثیر رسانه‌ها چنین است: 1.    رسانه‌ها به واسطه چارچوب گذاری ایماژها و تصاویر از واقعیت، باعث ساخت و شکل‌گیری صورت‌بندیهای اجتماعی و حتی تاریخی در شیوه‌های قابل پیش بینی و الگو یافته می‌شوند. 2.     مردم به عنوان مخاطب در تعامل با ساختهای نمادینِ ارائه شده به وسیله رسانه‌ها، دیدگاه شان از واقعیت اجتماعی و جایگاه شان در آن را می‌سازند و شکل می‌دهند. اما از آنجایی که عمده خبرهای صفحه حوادث روزنامه‌ها، اخبار جرائم و رفتارهای خشونت آمیز مانند قتل، سرقت، آدم ربایی، تجاوز به عنف، اعتیاد و قاچاق، درگیری و ضرب و شتم و ... می‌باشد به نظریه‌های مربوط به آثار بازنمایی و انعکاس این گونه موضوعات و رویدادها بر نگرش، رفتار و ذهنیت مخاطب، پرداخته می‌شود. نظریات مربوط به تاثیرات وسایل ارتباط جمعی ·        تاثیرات وسیله ارتباطی مک لوهان و رسانه های سرد و گرم: وسیله همان پیام است این متفکر معاصر کانادایی بیش از هر نویسنده دیگر به ارتباط مخصو صا"وسایل ارتباط جمعی" توجه دارد . مک لوهان وسایل ارتباطی را به سرد و گرم تقسیم می کند . این تقسیم بندی از قابل انتقادترین جهات اندیشه مک لوهان در بحث ارتباطات جمعی است که به نوعی ، سورئالیسم مکنون در تفکر او را به منصه بروز و ظهور می گذارد . به نظر او وسایل ارتباطی سرد شامل آن ابزار یا وسایلی است که موجبات مشارکت بیشتر انسانی را فراهم می سازد . سمینار یا جلسات بحث و گفتگو وسیله ارتباطی سرد تلقی می شوند (که در جریان آن فقط یک یا چند نفر اندیشه خود را به دیگران منتقل می سازد ، بدون آنکه درصدد پیدای نوعی تبادل فکر بر آیند ) یک وسیله ارتباطی گرم به حساب می آیند و بر اساس همین طرز اندیشه ، مک لوهان رادیو ، سینما و کتاب را در زمرۀ وسایل ارتباطی گرم می خواند در حالی که تلویزیون یک وسیله ارتباطی سرد به شمار می آید . از نظر مک لوهان ، وسیله همان پیام است ، او برای حامل پیام که همان وسبله ارتباطی است تنها رسالت انتقال محض پیام را قائل نیست . به نظرش خود وسیله نیز مظهر و پیام یک عصر است یا آن دنیای دیگر و انسان های دیگر پدید می آید . سیر تحول ارتباطی جوامع از نظر ژان کلوتیه: 1 – ارتباطات شخصی : در شرایط اولیه زندگی انسان ارتباطات،رودررو،مستقیم و شخصی بود. اشخاص در کنار هم زندگی می کردند و با یکدیگر ارتباط چهره به چهره داشتند. 2 – ارتباطات نخبگان: بیشترین نقش در این دوره ارتباطات مذهبی بود. در مصر قدیم کاهنان مصری،در مسیحیت کشیش ها عامل عمده ارتباطات بودند. در دوره اختراع چاپ مقاومت هایی وجود داشت. ویژگی عمده این ارتباط تکیه بر وعظ و خطابه و شکل گیری کانون های مذهبی بود. 3 – ارتباط جمعی (توده ای) : خبری شدن روزنامه ها و افزایش تیراژ آنها در قرن 19 شکل گرفت و بعدها با گسترش رادیو و تلویزیون توسعه یافت. در این مرحله مخاطبان توده های جمعی هستند که در میان آنها شکل خاصی از ارتباطات یعنی ارتباطات توده وار سامان می گیرد. 4 – ارتباط فردی : در این مرحله ارتباطات براساس تمایلات فردگرایانه است. فرد دارای تمایلات،از جمع جدا گردیده و به سوی انواع رسانه های فردگرا سوق پیدا می کند. گسترش دستگاه فردگرا مثل ویدئو،ضبط صوت،کامپیوتر و موبایل است. دیوید رایزمن و دوران تاریخ اجتماعی بشر اندیشمند دیگری است که ارتباط را به عنوان محور حرکت جوامع انسانی تأکید دارد . از روزنه ارتباطات می توان سه دوران در تاریخ اجتماعی باز شناخت : دوران اول: دورانی است که در خلال آن سنت ها حاکم بر رفتار و روابط انسانی به حساب می آیند . او این دوران را موجد پیدای انسانی می داند که در اصطلاح خود ، « انسان سنت راهبر» می خواند . در این دوران ، سنت ها به عنوان شیوه های آزموده و تقدس یافته ، موجبات ایجاد تسلسل بین نسل های تاریخی را فراهم می سازد . هر نسل پیوند خود را با نسلهای پیشین از طریق اشتراک سنن باز می یابد و همین موجب می گرددکه وحدت و هویت اقوام انسانی تأمین شود . دوران دوم : از دیدگاه رایزمن ، دورانی است که در آن با کاهش اهمیت سنت ها در هستی چه همه از الگو هائی یکسان در حیات اجتماعی تبعیت نمی کنند . در این شرایط به عزم این دانشمند تاریخ شاهد پیدای و بعد تکثر انسانهایی خاص است که وی « درون راهبر » می خواند . دوران سوم: رایزمن دوران پیدای انسان « دگر راهبرد » می داند . دوران ظهور وسایل ارتباط جمعی است و پدیده های چون هدایت از راه دور ، بتواره پرستی ، شی سروری و همراه با آنان از خود بیگانگی . در این دوران ، عده ای با استفاده از قدرت جادویی این ابزار موفق می شوند ، توده ها را تحت تأثیر قرار دهند ، از تنوع حیات انسانی بکاهند و الگو های خاص فکری و مصرفی پدید آورند . عصر مصرف گرای ، پیدایی مصرف تظاهری و امحای حریم زندگی تولد یافته است . با فنونی چون تبلیغات تجاری فرا آگاهی با برجسته سازی آگاهی های تجاری از طریق ارسال آنان در لابلای پیامهای خبری بسیار با اهمیت می توان موجبات مسخ انسان ها و هم « بلع » مطلب را فراهم ساخت. ·        تاثیرات محتوای وسایل ارتباط جمعی تحلیل کارکردی وسایل ارتباط جمعی از دیدگاه لاسول و رایت: لاسول از نظریه پردازان مکتب شیکاگو معتقد است همه چیز را باید در جریان محتوای پیام متمرکز ساخت. در این مکتب لاسول 5 الگوی چه کسی - چه می گوید – از کدام مجرا – به چه کسی و با چه تاثیری را مطرح می کند. عناصر تشکیل دهنده ارتباط جمعی از نظر لاسول دارای دو زمینه زیر ساخت و روساخت است. وی کارکردهای ارتباطات اجتماعی را سه دسته نظارت، همبستگی وجامعه پذیری می داند. همچنین لاسول در کتاب ساخت و کارکرد ارتباطات در جامعه معتقد است حراست از محیط، ایجاد همبستگی اجتماعی، انتقال میراث فرهنگی از نسلی به نسل دیگر نقش های وسایل ارتباط جمعی در جامعه است که چارلزرایت نقش تفریح و سرگرمی و فرار از واقعیت را به نقش های برشمرده شده توسط لاسول افزود. جدول تحلیل کارکردی وسایل ارتباط جمعی از سوی لاسول و رایت کارکردهای مثبت و منفی وسایل ارتباط جمعی را در قالب موارد یادشده بیانگر است. این نظریات بعد از گذشت چند دهه حتی با ظهور و گسترش وسایل ارتباطی نوین مانند اینترنت همچنان قابل توجه است و از قدرت بالایی در تحلیل تاثیرات وسایل ارتباط جمعی بر مخاطب برخوردار است. کارکردهای مثبت و منفی وسایل ارتباط جمعی از دیدگاه لازارسفلد و مرتون : لازارسفلد و مرتون در اثرشان "ارتباط جمعی، سلیقه مردم و عمل اجتماعی سازمان یافته" می نویسند : دانشجویان نهضت های جمعی بدین نتیجه رسیده اند که باید این نظررا که اثر تبلیغات و جمع فی نفسه نهضت را پدید می آورد و از آن نگاهبانی می کند را رها ساخت. نازیسم زمان کوتاه سلطه اش را فقط با بدست گیری وسایل ارتباط جمعی پدید نیاورد. بلکه این رسانه ها نقش کمکی خود را با تکمیل خشونت سازمان یافته،پاداش منظم جهت ایجاد همنوایی با دولت و کانون های سازمان یافته برای القای آیین نازیسم ایفا کردند. وسایل ارتباط جمعی نقش تکمیل کننده را همراه با مدرسه، دوستان، ارتباطات چهره به چهره دارند و به صورت مکمل و موازی آموزش های مدرسه ای عمل می کنند. لازارسفلد و مرتون بر این عقیده اند که برای اثر بخشی رسانه سه شرط انحصاری کردنٍ، جهت دهی به ارزش ها واجتناب از تغییر ارزش های اساسی و ارتباط چهره به چهره و تکمیلی لازم است. این دانشمندان با بررسی و مقایسه نتیجه می گیرند رسانه های جمعی در صورتی می توانند تأثیر بگذارند که شرایط محیط دریافت پیام،امکانات عملی و عقاید و ارزش های شخص همخوانی داشته باشد. بر این اساس کارکردهای وسایل ارتباط جمعی عبارتند از: -         وظیفه اخلاقی (حمایت از هنجارهای اجتماعی) -         امکان اعطای پایگاه اجتماعی -         وظایف نامطلوب (دژکارکرد مانند تخدیر اجتماع با ایجاد نوعی مشارکت خیالی در واقعیت) لازارسفلد و مرتون در تشریح عقاید این عده از متفکران می نویسد : « بسیاری تحت تأثیر همه جایی بودن ارتباطات جمعی و قدرت بالقوه آنان به سختی هراسان شده اند . در سمپوزیومی ، یکی از شرکت کنندگان نوشت : قدرت رادیو را می توان با قدرت بمب اتم مقایسه کرد . اینان عقیده بر این است که وسایل ارتباط جمعی جدید ، ابزاری بس نیرومند که می توان از آنان در راه خیر یا شر با تأثیری شگرف سود بر گرفت و چنانچه کنترل مطلوب وجود نداشته باشد ، امکان استفاده از این وسایل در راه دوم بیشتر است . » ژان کازنو درباره همین طرز اندیشه می نویسد : « این اندیشه در نظر مردم ، چه عادی و چه تحصیل کرده ، رواج یافت که وسایل ارتباط جمعی قدرتی فوق تصور دارند و می توانند افکار فلسفی و سیاسی را منقلب نمو ده شکل تازه ای بدان بخشند و به اختیار تمامی رفتار ها را هدایت نمایند . براساس همین اصل ، این عقیده رواج یافت که مبارزات انتخاباتی از طریق تلویزیون ، موجبات القای انتخاب کنند گان را فراهم می آورد ، زیرا حزبی که بیش از همه از تلویزیون استفاده می کند . لزوما" از انتخابات پیروز بیرون خواهد آ مد . » کسانی که بر این عقاید تند تأ کید می ورزیدند ، از کار برد وسایل ارتباط جمعی ، خصو صا" رادیو توسط هیتلر و رئیس تبلیغاتش دکتر گوبلز تأ ثیر بر گرفت اینان بر ساز و کارهایی چون هدایت از راه دور ، آدمک سازی ، اثر بلع و مخصوصا" تأ ثیر بازتاب های شرطی تأ کید دارند . نظر این عده در دنیایی که امکان انجام عمل یا رفتار خاص با اعمال فشار میسر نیست ، پس باید به ذهن و انسان ها رسوخ کرد و از این طریق اندیشه آنان را در جهت خواست خود جهت بخشید. -         در جامعه ای که دولت انحصار وسایل خبری را به طور نسبی در اختیار دارد ، تأ ثیر این وسایل با جامعه ای دیگر که در آن شاهد تعدد وسایل خبری و مکانیسم های مختلط آن هستیم یکی نیست . در شرایط انحصار ، گوینده های خبری مشخصی با دیدگاه های مشخص وجود دارند ، اخبار از کانال های معین و یکسانی می گذارند و در نها یت مشتریان خبری در مورد هر حادثه یک نوع خبر و یک نوع تفسیر خبری می یابند . در حالی که به بیان کازنو ، « در یک جامعه لیبرال که در آن همواره وسایل ارتباط جمعی تحت نظارت دولت نیستند ، ممکن است اثرات تلویزیون (وسیله دولتی ) با فلان روزنامه خنثی شود . » پس به انحصار آوری وسایل ارتباط جمعی هر قدر هم که نسبی و محدود باشد ، می تواند موجب بروز تأثیراتی چشمگیر از جانب وسایل ارتباط جمعی بر افراد شود ، اماّدر شرایط پیدای انحصار ناقص و یا آنگاه که در یک جامعه وسایل ارتباط جمعی در اختیار گروه های گوناگون است ، اثرات این وسایل نسبت به شرایط اول کمتر خواهد بود . محیط پیرامون و اثر رسانه ها : پیام وسیله ارتباطی درمجموعه ای جای می گیرد که محیط اجتماعی فرد خوانده می شود. بنابراین چنانچه پیام صادر شده با محیط پیرامون فرد تجانس نداشته باشد امکان دفع آن بیشتر خواهد بود. دفع پیام ممکن است از عدم توجه ارسال کنندگان آن به سطح آموزشی افراد و فرهنگ رایج قوم مورد نظر ناشی شود.مثل نمایش نوعی پشه و ارتباط بینندگان در مناطق آفریقا. دفع پیام ممکن است ناشی از عدم تطابق کارکردی آن با محیط مقصد منشاء گیرد. تبلیغ برای کنترل موالید و اندیشه مذهبی مخاطبین.دفع پیام ممکن است با واژگان،نوع ارائه و عدم رعایت فرآیندهای روانی مثل فرافکنی،همانندی و هم احساسی باشد. نظریه نیازجویی مخاطبان در رویارویی با رسانه های جمعی : کاتز و همکارانشان در سال 1974 این دیدگاه را مطرح کردند. بر اساس این الگو، سلسله ریشه های روانی و اجتماعی نیازها و توقعات از رسانه ها و دیگر منابع ارتباطی را پدید می آورد که خود به الگوهای مختلفی از رویارویی با رسانه ها،ارضای نیازها و پیامدهای خواسته یا ناخواسته منتج می شود. پیامدهای خواسته همان استفاده و بهره مندی مورد نظر مخاطب از رسانه و پیامدهای ناخواسته تأثیر نامطلوب رسانه برمخاطب است. نظریه رضامندی و استفاده از نظر لاندبرگ و هالتن دارای 5 ویژگی است : 1 – مخاطب پویا فرض می شود، لذااستفاده از رسانه هدفمند است. 2 – در فرآیند ارتباط جمعی پیشقدمی برای انتخاب رسانه در جهت برآوردن نیازها از سوی مخاطبان است. 3 – رسانه ها برای پاسخگویی به نیازهای مخاطبان با یکدیگر رقابت می کنند. 4 – مخاطبان آگاهانه و برحسب علایق خود به رسانه ها روی می آورند. 5 – هنگامی که جهت گیری های مخاطبان جستجو می شود،داوری های ارزشی درباره مقاصد فرهنگی رسانه های جمعی کنار گذاشته می شود. ·        نقش وسایل ارتباط جمعی در کشورهای در حال توسعه: دانیل لرنر دانیل لرنر محقق آمریکایی در تحقیق خویش با عنوان «گذر از جامعه سنتی؛ نوسازی خاورمیانه»در 1950 تا 1951 شامل 1600 نفر از ایران، ترکیه مصر، سوریه، لبنان، اردن تاثیر وسایل ارتباط جمعی را بر کشورهای در حال توسعه مورد بررسی قرار داد. وی این سوال را مطرح کرد: وسایل ارتباط جمعی تا چه اندازه می تواند نگرش و عقیده مردم را نسبت به توسعه سیاسی، اقتصادی  و ملی تغییر دهد؟ وی چهار متغیر سواد، شهرنشینی، آموزش و رسانه های جمعی در این تحقیق به عنوان متغیرهای مستقل و تاثیرگذار بر توسعه را مورد توجه قرار داد و بر نقش وسایل ارتباط جمعی و ارتباط آن با سایر متغیرها تاکید کرد. نتایج حاصل از تحقیق وی که در قالب کتاب منتشر شده است، به صورت فهرست وار به شرح زیر است: -         این متغیرها موجب افزایش سطح توقعات و آرزوها می شود. -         توانایی و ظرفیت یک جامعه در حال گذار برای برآورده کردن انتظارات، سرخوردگی و ناکامی ایجاد می کند. -         حرکت از مرحله سنتی به مرحله گذار و سپس به مرحله جامعه نوین یا مدرن با تغییر نظام های سنتی به نظام های نوین همراه است. -         نظام ارتباط سنتی، نگرش های سنتی را ترویج می کند اما نظام ارتباط جمعی، آداب و سنت های تازه را می آموزاند. -         رسانه های جمعی ظرفیت امکان تغییر و نوع تغییر را در کشورهای جهان سوم دارا هستند. -         میان نوگرایی و سیر نهادهای اجتماعی نوعی کنش متقابل وجود دارد. -         دسترسی به رسانه های جمعی پیش شرط مشارکت در جامعه نوین است و رسانه های جمعی مستقیما بر نگرش ها و رفتارهای جمعی تاثیر می گذارند. -          ارتباط بین رشد اقتصادی و رشد مسایل ارتباطی زیاد است. با سرعتی که درآمد سرانه ملی افزایش می یابد و افراد به سمت نعمات دنیای صنعتی می روند به همان سرعت بر میزان طبقه باسواد افزوده می شود و به همان میزان رسانه ها بویژه مطبوعات طرفداران زیادتری پیدا می کنند و مردم از وسابل ارتباطی مانند رادیو و تلویزیون بیشتر استفاده می کنند. نتیجه گیری: ارتباط جمعی به عنوان یک عامل بسیار بزرگ و تکثیر کننده، در رشد و توسعه نقش ایفا می کند و اطلاعات و نگرش های لازم را به سرعت در محدوده وسیع نشرو توسعه می دهد. نقد نظریات لرنر: لوسین پای معتقد است همه جنبه های ارتباطات و خود رسانه های جمعی عوامل اصلی مشارکت سیاسی اند و دوسولاپول رسانه ها را در تغییر نگرش ها و مهارت ها به آن اندازه موثر نمی دانست. ویلبر شرام نیز نقش و تاثیرات وسایل ارتباط جمعی را مورد توجه قرار داده است. به اعتقاد ویترغیب مردم کشورهای در حال توسعه به تصمیم گیری پیرامون توسعه، زمینه دادن به آنها برای مشارکت موثر، تسریع و هماهنگی با تحولات روند انعطاف ناپذیر و نامعین نیست. اگر جریان ارتباطات اجازه دهد تعیین اهداف و تصمیم گیری درباره زمان و چگونگی تغییرات و اینکه مردم جامعه خود را به چه چیزی می خواهند تبدیل کنند، امکان پذیر است. وی بر نقش مثبت رسانه ها در انتشار میزان و انواع اطلاعات در کشورهای جهان سوم، گسترش افق فکری و انتقال اندیشه، ارتقای سطح اندیشه های فردی و جمعی تاکید می کند. به نظر شرام توسعه اقتصادی جز در صورت تحقق توسعه اجتماعی میسر نیست و توسعه اجتماعی مستلزم بسط آموزش و اطلاعات است که وسایل ارتباط جمعی تاثیر قطعی بر توسعه فرهنگی و در نتیجه توسعه اقتصادی دارد. برای گسترش زراعت و صنعت باید سرمایه گذاری های اجتماعی را رونق بخشیدو این امر متضمن بسیج منابع انسانی است که در آن میان، آموزش عاملی اساسی است. رائو محقق هندی تحقیقی انجام داد که این تحقیق در بین دو روستای هندی یکی نزدیک شهر و دیگری دور از شهر قرار داشت و وی تاثیر نقش وسایل ارتباطی در این دو روستا را مورد توجه قرار داد. نتیجه تحقیق نشان داد روستای نزدیک شهر موجب شد مردم با زندگی شهری و ویژگی های رفتاری آنها آشنا شوند. وقتی اطلاعات و افکار نو از خارج به روستاهای دورافتاده و جدا از اجتماعات صنعتی می رسد، تغییر و تحول نیز به دنبال آن خواهد آمد. لئونارد دوب محقق آمریکایی نیز با انجام تحقیق در آفریقا، به نقش تاثیر پذیری مردمان این قاره از غرب و اتکای زیاده از حد و تاثیر وسایل ارتباط جمعی بر آفریقا پرداخت. مشاهدات دوب در آفریقا نظریات لرنر و رائو را تایید می کند که اطلاعات در دوران تغییر و تحول فرهنگ، نقس بسیار مهم و برجسته ای را برعهده دارد و بین رشد سیستم ارتباطی و رشد اجتماعی و اقتصادی رابطه تاثیر و تاثر نیرومندی می توان پیدا کرد. همچنین سی هاملینگ ارتباطات را به دو دسته ارتباطات آزاد کننده و ارتباطات سرکوب کننده تقسیم می کند و پائولو فریره اندیشمند برزیلی ارتباطات هوشیارساز را از ارتباطات تخدیر کننده جدا می کند و از ایجاد بستر مناسب به منظور توسعه ارتباطات هوشیارساز و آموزش دهنده در میان ملل جهان سوم با استفاده و بهره گیری از منابع و امکانات بومی در راستای نیازهای واقعی مردم حمایت می کند. فریره نگرش انتقادی به الگوهای حاکم غربی در خصوص رشد اقتصادی و توسعه اجتماعی و نقش ارتباطات در نوسازی کشورهای جهان سوم  به عنوان عامل سلطه گر دارد. وی همچنین با اشاره به تاثیرات منفی وسایل ارتباط جمعی در زمینه انفعال مخاطبان  از لزوم تبدیل نظام آموزش مخزنی به آموزش نظام ستمدیدگان سخن می گوید که ویژگی های آموزش ستمدیدگان از نطر وی عبارت است از: ·        اعتقاد به توانایی افراد برای رهایی از شرایط سرکوب کننده ناشی از غلبه وسایل ارتباطی ·        تماس مستقیم فراگیرندگان با واقعیت های زندگی، فشارها و محدودیت های تحمیل شده از سوی ساختار اجتماعی و ایدئولوژیک ·        طرد تفاوت های آموزش دهنده و آموزش گیرنده و درنظر گرفتن هر دو به عنوان فراگیرنده ·        مشارکت در کوشش های رهایی دهنده اثر بومرانگ ، انگ و کاستی تأثیر وسایل ارتباط جمعی : یک وسیله ارتباطی اعم از روزنامه، رادیو، تلویزیون زمانی که به پخش اخباری نادرست می پردازد،در دراز مدت، خود تحت تأثیر همان فرستاده هایش قرار گرفته، هویتی دیگر می یابد. بر اساس این تعبیر زمانی که یک وسیله ارتباطی به سوء استفاده از امکاناتش پرداخت و موجب گمراهی بسیاری را فراهم ساخت در دراز مدت چنان انگ دروغ زنی برآن زده می شود که استفاده از آن شأن اجتماعی افراد را تنزل می دهد، استناد بدان به معنای فقدان اندیشه و ساده لوحی محسوب می شود. حتی زمانی که آن وسیله سعی در پخش اخباری درست می نماید تحت تأثیر همین هویت ثانوی خبر و اطلاعات فاقد ارزش شناخته می شود. ادامه دارد...