مطالعات فرهنگی و رسانه
رسانه رسانهمطالعات فرهنگی و رسانه
رسانه رسانهکاربرد رسانه های آموزشی درآموزش کشاورزی
| کاربرد رسانه های آموزشی درآموزش کشاورزی |  |
|
برنامه های رادیویی: برنامه های رادیویی ازطریق به کارگیری هنر وفنون برنامه سازی شنیداری، مجموعه دانش و اطلاعات عمومی وتخصصی کشاورزی را برای کشاورزان و بهرهبرداران خود تولید و ارائه می کند. هدف اصلی این برنامه ها، بهره گیری ازرسانه رادیو به عنوان یک بستر مناسب برای انتقال اطلاعات دانش وفناوری ونیز تقویت علائق و گرایشات کشاورزان و بهرهبرداران برای تغییر درنظام سنتی کشاورزی و تنفیذ نوآوری ویافته های نوین شیوه های تولید است.
میان برنامه های تلویزیونی: میان برنامه های تلویزیونی حامل یک پیام آموزشی است که با استفاده ازهنرگرافیک ونقاشی(انیمیشن) وتصویرسازی تلویزیونی باساختاری داستانی یا مستند دانش، اطلاعات و مهارت های مورد نیاز کشاورزان و بهرهبرداران را به آنان ارائه می کند.
فیلم تلویزیونی: فیلم تلویزیونی، فیلمی آموزشی است که متناسب با مولفه های رسانه تلویزیون تولید می شود. فیلم های تلویزیونی براساس نیازسنجی آموزشی از کشاورزان و بهرهبرداران و با هدف توانمندسازی آنان تهیه می شود.
تله تکست: پیام نمای کشاورزی، رسانه ای دیداری- نوشتاری است که با بهره گیری از رسانه تلویزیون متن های آموزشی واطلاع رسانی را برای کشاورزان و بهرهبرداران عام وخاص منتشر می کند.
پیامک: امروزه با گسترش روزافزون صنعت نوین مخابرات و ارتباطات، تلفن همراه در بحث ارتباطات کشورمان جایگاه والایی کسب کرده است. خصوصا این که گسترش و پوشش این ابزار ارتباطی در سطح کشور بسیار وسیع و دردسترس عموم مردم می باشد. ازآن جا که پیام های آموزشی واطلاع رسانی گاهی اضطراری و بسیار مهم است، ارسال و انتقال آن ها به کشاورزان و بهرهبرداران از طریق پیامک میسر و آسان می باشد؛ بهره برداری از تلفن همراه بسیار ضروری است. دسترسی بسیار آسان، نیاز نداشتن به مهارت های فنی برای استفاده، ارزان بودن، قابلیت انتقال سریع پیام و... از جمله مزایای این ابزار ارتباطی است. در پیامک ارائه اطلاعات به صورت نوشتاری صورت می گیرد.
تلفن گویا: تلفن گویا
یکی از رسانه های شنیداری است. دراین رسانه مجموعه ای ساماندهی شده از
اطلاعات فنی وکاربردی درموضوعات وگرایش های دانش و علوم کشاورزی تهیه
وتدوین می شود و دردسترس کشاورزان، بهره برداران وعموم علاقمندان قرارمی
گیرد. این دسترسی از طریق سامانه های الکترونیکی(رایانه) ومخابراتی(تلفن)
عملی و اجرا می شود. دسترسی آسان، عدم نیازبه مهارت ها و دانش فنی برای
بهره برداری، ارزان بودن، قابلیت روزآمد شدن، پیام رسانی فوری و بهنگام،
قابلیت دسترسی مکرر به پیام مورد نظر و... از جمله مزایای این رسانه می
باشد. در تلفن گویا ارائه اطلاعات هم به صورت شنیداری و هم چاپی و نیز ضبط
پیام های کشاورزان و بهرهبرداران میسر است.
بسته های آموزشی: بسته های
آموزشی(کیت های آموزشی)، مجموعه ای متشکل ازیک یا چند رسانه نمونه از رسانه
های بالا می باشند که درآن هررسانه بخشی از وظیفه آموزش را برعهده دارد.
هدف عمده بسته های آموزشی، بهره گیری از خصلت های گوناگون رسانه ها در
فرایند یادگیری و آموزش اصیل واثربخش در جهت ارائه دانش، اطلاعات و مهارت
های کاربردی ومورد نیاز کشاورزان و بهرهبرداران را درحوزه علوم وفنون
کشاورزی است.
گستره طراحی، تولید و کاربرد رسانه های آموزشی:
برنامه
ریزی وتولید رسانه های آموزشی می تواند در دو گستره ملی و محلی صورت گیرد.
درواقع، می توان حیطه های تولید و کاربرد رسانه های آموزشی را در دو بخش
زیر خلاصه نمود:
الف- گستره ملی:
محتوا و ساختار رسانه های ملی،
مناسب همه تولیدکنندگان بخش کشاورزی در پهنه کشور می باشد. این رسانه ها
ازطریق واحد های سازمانی ستادی رسانه های آموزشی بخش کشاورزی و یا از طریق
برنامه ریزی و نظارت آن ها توسط بخش خصوصی طراحی وتولید می شوند. محتوای
رسانه های ی ملی، برپایه نیازهای آموزشی عموم کشاورزان و بهرهبرداران
تهیه و تدوین شده، سپس فرایند برنامه ریزی وتولید آن ها انجام می شود.
بنابراین، تولید و کاربرد رسانه های آموزشی از طریق سیاستگزاری، برنامه
ریزی، بودجه ریزی و نظارت و ارزیابی کمی وکیفی واحد های سازمانی ستادی صورت
می گیرد.
ب- گستره محلی:
محتوا و ساختار رسانه های محلی منطبق
بر مولفه های بومی است. این رسانه ها توسط واحد سازمانی مستقر در واحدهای
سازمانی استانی طراحی وتولید می شوند. محتوای رسانه های محلی، برپایه
نیازهای آموزشی تولیدکنندگان محلی تهیه و تدوین شده، سپس فرایند برنامه
ریزی وتولید آن ها طی می شود.
فرایند طراحی و تولید رسانه ها برای آموزش کشاورزی:
براساس
تجارب موجود، وظایف طراحان و تولیدکنندگان رسانه های آموزشی پیروی از
استانداردها، برنامه ریزی، تولید، کنترل کیفیت و ارزیابی فنی(کمی وکیفی)
رسانه های آموزشی است. فرایند تولید رسانه های آموزشی شامل نیازسنجی، تدوین
محتوا، طراحی ساختار، برنامه ریزی واجرای عملیات تولید، مراحل فنی و آماده
سازی و کنترل کیفیت(ارزیابی آزمایشی) است. سه مرحله اساسی تولید رسانه ها،
که فرایندی پیچیده و نسبتا طولانی دارد به این شرح است:
1- تدوین
محتوا: محتوای آموزشی رسانه ها توسط واحدهای سازمانی تخصصی تهیه وتدوین می
شود. درواقع، این واحدهای سازمانی وظیفه مهندسی پیام های آموزشی مورد
استفاده در تولید رسانه ها را برعهده دارند.
2- برنامه ریزی تولید:
برنامه ریزی تولید که مشتمل بر طراحی ساختار و مراحل فنی وآماده سازی ها بر
پایه اسلوب تکنولوژی ارتباطات و اطلاعات است، توسط طراحان و تولیدکنندگان
رسانه موردنظر انجام می شود.
3- تولید انبوه وتوزیع: درمرحله پایانی
رسانه های تولید شده، مرحله تولید انبوه و تکثیر نهایی را طی کرده و برای
کاربران مختلف توزیع می شود.
ارمغان های کاربرد رسانه ها در آموزش کشاورزی:
با
توجه به تنوع وسیع نیازهای آنان به علوم وفنون کشاورزی اهمیت رسانه های
بیشتر آشکار می شود. رسانه های آموزشی امکان دسترسی کشاورزان و
بهرهبرداران را به دانش واطلاعات فراهم می کنند. این درحالی است که فعالیت
های آموزشی مبتنی بر حضور در کلاس و آموزش و یادگیری معلم محور، پاسخگوی
حل مشکلات فنی و حرفه ای رو به تزاید جمعیت انبوه کشاورزان و روستائیان
نمیباشد؛ بنابراین، توسعه و کاربرد رسانه های آموزشی درفرایند فعالیت های
آموزش غیرحضوری و دانایی محور بسیار ضروری است.
با این وصف، برای
پاسخگویی به تقاضای روزافزون کشاورزان و بهرهبرداران در زمینه یادگیری
دانش واطلاعات کشاورزی، نیاز به رسانه ها بیش از پیش احساس می شود. در این
راه، لازم است علاوه بر حمایت سازمانیافته از فعالیت های رسانه ای،
اقدامات اساسیتری به عمل آید تا موارد زیر که در زمره ارمغان های تولید و
کاربرد رسانه های آموزشی محسوب می شوند، تحقق یابد:
- ایجاد فرصت دسترسی عموم کشاورزان و بهرهبرداران به رسانه های آموزشی.
- بهبود کمی و کیفی رسانه های آموزشی موردنیاز کشاورزان و بهرهبرداران.
- گسترش وتولید رسانه های آموزشی درزمینه های گوناگون علوم وفنون کشاورزی.
- فراهم ساختن شرایط برای زیرپوشش بردن کشاورزان و بهرهبرداران در اقصی نقاط کشور.
- نیازسنجی محتوایی رسانه های آموزشی به دلیل تغییروتحولات پی درپی دانش، علوم و حرف کشاورزی می بایست به روز و بهنگام صورت گیرد.
-
گرچه تاحدودی ازظرفیت های صداوسیما برای پخش برنامه های آموزش کشاورزی
استفاده می شود؛ اما باید شرایطی تامین شود تا برنامه های بیشتری تهیه و
پخش شود و ازاین راه به موفقیت های لازم دست یافت.
- برای تحقق هدف
ارتقاء کیفی رسانه های آموزشی، ضروری است با تدوین واجرای استانداردهای
تولید ونظارت همه جانبه برروند بکارگیری آن ها زمینه مناسب را فراهم نمود.
- برای دستیابی آموزش کشاورزی به سهم بیشتری از برنامه های صداوسیما،
باید با حمایت های موثر مسئولان ذیربط درجهت تدوین ومصوب نمودن سازوکارهای
لازم برای این کار، اقدام لازم به عمل آید.
- گسترش رسانه ها در حوزه رسانه های الکترونیک و مجازی یک ضرورت امروز برای آموزش روستائیان است.
چالش های پیش روی توسعه و تولید رسانه های آموزشی و راه های رهایی از آن ها
نظام
آموزش کشاورزی با وضعیت پیچیده ای مواجه است. این نظام برای پاسخگویی به
نیازها و خواسته های جدید، ضرورت حمایت وپشتیبانی از توسعه و تولید رسانه
های آموزشی را قطعی کرده است. ضرورت این امر هنگامی اهمیت بیشتری پیدا
خواهدکرد که بدانیم چالش های متعددی پیش روی کشاورزان وبهره برداران قرار
دارد. از جمله می توان به موارد زیر اشاره نمود:
1- رقابت در بازار: در قرن حاضر تسریع روند جهانی شدن که از اواخر سال های1980 و با فروپاشی نظام شوروی سابق اتفاق افتاد، چالش های جدیدی چالش های جدیدی را پیش روی نظام کشاورزی قرار داده است. چالش هایی مانند افزایش تولیدات کشاورزی، توسعه صنایع غذایی، تولید محصولات ارگانیک و افزایش کیفی تولیدات، رقابت فزاینده باتولیدکنندگان خارجی، تقاضای فزاینده برای غذا وپاسخگویی به بازارمحصولات کشاورزی، به کارگیری فناوری های نوین وانطباق با تاثیرات همه جانبه برای تربیت تولیدکنندگان بخش کشاورزی و... ضرورت آموزش رسانه ای کشاورزی را برای مولدین بخش کشاورزی بیش ازپیش ضروری ساخته است.
2- ضرورت تربیت تولیدکنندگان آینده: کشاورزی به عنوان محور توسعه پایدار، وظیفه تربیت نیروی انسانی ماهر جهت تولید بهتر وبیشتر و عرضه به بازار پراز رقابت جهانی رانیز برعهده دارد. درعین حال، ماموریت خطیر آماده کردن نسل جوان روستا و کشاورززاده برای زندگی مولد دربخش کشاورزی را عهده دار است. براین اساس،ضروری است که نظام آموزش کشاورزی با تدوین یک برنامه رسانه محور، نه تنها پاسخگوی مشکلات فعلی این نظام باشد، بلکه بتواند نیروی انسانی را برای ورود به عصر اقتصاد رقابتی آماده کند.
3- یادگیری بهتر، بیشتر و همه جانبه: توسعه وگسترش مراکزآموزش کشاورزی خصوصا مراکزآموزش عالی برای تامین وتربیت نیروی انسانی، تغییردر ساختار نظام آموزش کشاورزی، تغییردرنحوه ارائه خدمات و نیز انتشار کتاب ومقالات علمی و پژوهشی درباره مسائل ومشکلات کشاورزی نشان دهنده بخشی از تلاش ها است. به رغم این تلاش ها هنوز هم توسعه کشاورزی تا حد مورد انتظار تحقق نیافته است. دراین راه، بهره گیری از برنامه های رسانه محور بسیار مهم است.
4-
تقاضای فزاینده برای غذا: به رغم اهمیت استراتژیک آن در استقلال و خودکفایی
تولید مایحتاج حیاتی مردم، همواره از مشکل رشد و توسعه و بهرهگیری از
تکنولوژی و فناوریها و مهارتهای مورد نیاز در امر تولید و بهرهبرداری از
منابع رنج میبرد. این درحالی است که هرروز بیشتر از روز گذشته تقاضا برای
غذا فزاینده تر می شود.پس استفاده از رسانه های انتقال دهنده دانش و مهارت
های کشاورزی اهمیت فراوان دارد.
برای رهایی از چالش های بالا، می بایست
برخی دیدگاه ها، افق و اهداف روشن و بسترهای مناسب را در تولید و کاربرد
رسانه های آموزشی فراهم کنیم. ازجمله:
1- توسعه مشارکت بخش خصوصی: اینک که مفاد اصل 44 قانون اساسی از سوی مقام معظم رهبری ابلاغ گردیده است، ضروری است بیش از گذشته فرایند تولید رسانه های آموزشی به بخش خصوصی متخصص و علاقمند محول شود.
2- توسعه منابع انسانی کارآزموده: برای تحقق راهبرد ها وسیاست های نوین تولید وکاربرد اثربخش رسانه های امروزی، شرط و الزام حیاتی وجود منابع انسانی متخصص هم برای تولید وهم برای کاربرد این رسانه ها می باشد. روشن است بکارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات و نیز فناوری آموزشی در تولید وکاربرد رسانه ها تنها با دستان منابع انسانی ماهر و بهنگام مقدوراست.
3- به سوی آموزش و مجازی: بهره برداری از فناوری اطلاعات و ارتباطات در فرایند تولید و کاربرد رسانه های ی به منظور آسان وسریع نمودن چرخه اطلاع رسانی وانتقال پیام های یک الزام اساسی زمان حال است.
4- برقراری ارتباط دوسویه رسانه ای: تحقق نظام آموزش کشاورزی پاسخگو به منزله یک نظام اثربخش، نیاز به تولید وکاربرد رسانه های پاسخگو دارد. بنابراین هم اکنون ضرورت دارد تا رسانه های آموزشی ازاین قابلیت برخوردار شوند. تولید انواع رسانه ها که واکنش یادگیری را در کشاورزان و بهرهبرداران تقویت می کنند؛ می بایست در دستور کار قرارگیرند.
5- بهبود بخشی روند تولید رسانه های آموزشی: بحث تولید رسانه های آموزشی در حوزه آموزش کشاورزی بناچار یک موضوع انحصاری است. دلایل بوجود آمدن چنین انحصاری متعدد است که مهمترین آن ها عدم رعایت قانون مالکیت معنوی درکشور، عدم وجود بازار مناسب برای تولیدات رسانه های آموزشی حوزه آموزش کشاورزی و درنتیجه عدم سرمایه گذاری دراین زمینه از سوی بخش خصوصی است. درکشورمان در حوزه دانش و اطلاعات کشاورزی صرفا تعداد معدودی رسانه نوشتاری(غالبا مجلات) منتشر می شود که عمدتا آموزشی نیستند.
6- گسترش رسانه های نوین: هم اکنون پاسخگویی به همه انواع سبک های یادگیری کشاورزان و بهرهبرداران و نیز تمامی سلیقه ها و خواست های کاربران رسانه های ی امری هنگامی تحقق خواهد یافت که تولید رسانه های متنوع ونوین در دستور کار قرارگیرد. رسانه های جدید براساس تولید الگو ها، آزمایش، کنترل کیفیت و بازخورد نتایج به مرحله تولید انبوه راه می یابند.
7- انتخاب راهبردها و سیاست های اجرایی مناسب: در وضعیت کنونی که عمر اطلاعات کوتاه شده است، می بایست درمقایسه با گذشته؛ سیاست ها وراهبردهای مناسبی برای تقویت وتوسعه کمی وکیفی رسانه های آموزشی مورد توجه قرارگیرد. تا آن جا که همه کشاورزان و بهره برداران از هر جنسیت، نژاد، شغل، سطح سواد، حوزه ومحل فعالیت، تحت پوشش آموزش های رسانه ای قرار گیرند.
منابع:
- آذرنگ، عبدالحسین. شمه ای از اطلاعات و ارتباطات. تهران: نشر کتابدار. 1378.
-
بولا.اچ. اس، ارزشیابی طرح و برنامه های آموزشی برای توسعه. ترجمه خدایار
ابیلی، چاپ اول، تهران: موسسه بین المللی روش های آموزش بزرگسالان ،1375 .
- چگینی، یوسف رضا با همکاری محمد رضا رهبر. سلسله کتاب های خود آموز مهارت ها وفنون آموزش برای مربیان بهورزی.1381 .
- ذوفن، شهناز و لطفی پور، خسرو. رسانه های آموزشی برای کلاس درس. شرکت چاپ و نشر کتابهای درسی ایران. 1379.
- ساروخانی، باقر، جامعه شناسی ارتباطات، انتشارات اطلاعات ،چاپ اول 1367.
-
صفوی زاده، نسرین. « معلم در آینه روزنامه اطلاعات در سال¬های 1377
و1378»، مجموعه مقاله های همایش « معلم، - طایفی، علی، «مقدمه ای بر توسعه
منابع انسانی »، اطلاعات سیاسی _ اقتصادی.1370.
- عظیمی، محمد رضا .« انقلاب اطلاعاتی »، پیام پست و مخابرات، شماره دوم.1378
-
علیان، علی، « معلم آینده، جامعه آینده »، مجموعه مقاله های همایش « معلم،
جامعه، مسؤولان »: اداره کل آموزش و پرورش استان اصفهان.1379.
- فتحی
واجارگاه، کوروش. نیازسنجی در برنامه ریزی آموزشی و درسی (روش ها و فنون ) ،
اداره کل تربیت استاد و آموزش نیروی انسانی، 1375.
- فرمیهنی فراهانی، برنامه ریزی آموزشی و درسی، جهاد دانشگاهی، 1384.
- قدوسیان،احمد و همکاران. مبانی و کار برد تکنولوژی آموزشی در ارتقای سلامت . انتشارات بحر العلوم قزوین.
- محسنیان راد، مهدی، ارتباط شناسی(ارتباطات انسانی میان فردی ،گروهی ، جمعی). انتشارات سروش ،چاپ سوم، 1378.
- محمدی ، رفیعی فر و همکاران، برنامه جامع درسی آموزش سلامت ، انتشارات مهرراوش، چاپ اول، 1384.
- گروه مشاوران یونسکو، فرایند برنامه ریزی آموزشی، مترجم: فریده مشایخ، تهران: انتشارات مدرسه، 1369،
- Advanced Design Approach for Personalized Training Interactive Tools.
- http://www.adaptit.org/files/ADAPT%20methodology.pdf
- Carnival. A.P, Schulz. E. " Return on investment: Accounting for training ". Training and development journal, 44 (7), 1990
- http://peidaie.persioanblog.com
نویسنده: مهندس محمدرضا عباسی
کارشناس ارشد برنامه ریزی آموزشی
- کاربرد رسانه های جمعی در آموزش وپرورش
- نردبان کاربران رسانههای اجتماعی
عنوان آخرین یادداشت ها
- کاربرد رسانه های جمعی در آموزش وپرورش
- نردبان کاربران رسانههای اجتماعی
- نقش رسانه ها در ارتباطات جمعی