مطالعات فرهنگی و رسانه
رسانه رسانه
مطالعات فرهنگی و رسانه
رسانه رسانه
دانشکده صدا وسیما - کارشناسی ارشد مدیریت رسانه
|
دانشکده صدا وسیما - کارشناسی ارشد مدیریت رسانه |
|
دروس پیش‌نیاز ارتباط جمعی (۲ واحد) دروس اختصاصی نظریه‌های انتقادی در ارتباطات جمعی (۳ واحد) دروس اختیاری افکار عمومی (۲ واحد) آشنایی با پروپزال(۲ واحد) و.... نکته: در این دانشکده حدود ۲۰ واحد زبان انگلیسی ،انجام بازدیدها و کارآموزی در سازمان برای دانشجویان در نظر گرفته می شود.
|
|
دانشگاه تهران - دانشکده مدیریت - کارشناسی ارشد مدیریت رسانه |
|
دروس پیش‌نیاز ارتباط جمعی (۲ واحد) دروس اختصاصی نظریه‌های انتقادی در ارتباطات جمعی (۳ واحد) دروس اختیاری ۵ واحد از دروس سایر رشته‌ها |
نقش رسانه های ارتباط جمعی در توسعه
نقش رسانه های ارتباط جمعی در توسعه
امروز در کشورهای در حال توسعه و کشورهای عقب مانده جهت نیل به استانداردهای همه جانبه در کلیه ی امور ناچار از اطلاع رسانی و به کارگیری وسایل ارتباط جمعی در نیل به توسعه ی متوازن و همگون می باشند. بدون شک وسایل ارتباط جمعی با پوشش وسیع مخاطبان در کلیه ی جوامع بیش از هر وسیله ی دیگری می توانند افکار عمومی را با نوآوریهای جدید و مفاهیم لازمه ی توسعه آشنا سازند. در این میان اطلاع رسانی صحیح و متناسب با مخاطبان در جهت ایجاد ارتباط مؤثر و تغییر رفتار آنان می تواند بسیار کارساز باشد. «توسعه فرایندی است که به صورت خود به خودی صورت نمی گیرد بلکه در طی زمان و با برنامه ریزی های سنجیده و دقیق، و نه الزاماً سفت و سخت، به دست می آید. عوامل مؤثر در توسعه عبارتند از: دسترسی به اطلاعات علمی، آموزش و پرورش، سواد و فناوری. کشورهای در حال توسعه می توانند در برنامه ریزی های توسعه، متناسب با خصوصیات و اهداف خود از تجارب مفید کشورهای پیشرفته استفاده کنند. در این بین کتابداری می تواند در توسعه ی فرهنگ، آموزش و پرورش، سواد و فناوری نقش مؤثر داشته باشد.»
● توسعه چیست؟
پروکیله از محققان غربی توسعه را چنین می شناسد: «فرآیند عامی که در این زمینه وجود دارد این است که توسعه را بر حسب پیشرفت به سوی اهداف رفاهی نظیر تقلیل فقر، بیکاری و کاهش نابرابری تعریف کنیم.» به نظر دکتر ازکیا، توسعه همان رشد اقتصادی نیست زیرا که توسعه جریانی چند بعدی است که در خود، تجدید سازمان و رشد متفاوت کل نظام اقتصادی- اجتماعی را به همراه دارد. توسعه علاوه بر بهبود در میزان تولید و درآمد شامل دگرگونی اساسی در ساختهای نهادی- اجتماعی- اداری و همچنین ایستارها و وجه نظرهای عمومی است. توسعه در بسیاری موارد حتی عادات و رسوم و عقاید مردم را نیز در بر می گیرد. اولین نکته در باب تعاریف توسعه این است که این تعاریف لزوماٌ با توجه قضاوت ارزشی، ارتباط با ارزشهای معینی دارد. زیرا توسعه بطور اجتناب ناپذیری مفهوم دستوری دارد و مترادف است با پیشرفت که نادیده گرفتن آن پنهان کردن قضاوت ارزشی است. برنشتاین در این رابطه می گوید «جنبش برای ایجاد توسعه همراه با بار ارزشی خواهد بود که معدودی با آن مخالفند. توسعه یک فرایند است و این فرایند در نهایت به ارزشها مربوط می شود که این ارزشها، ارزشهای مردمانی است که تعلق به جهان غرب یا جهانی دیگر ندارند هدف از توسعه، ایجاد زندگی پرثمره است. » راجرز وشومیکر در باب توسعه می گویند: « توسعه عبارت از نوعی تغییر اجتماعی است که طی آن ایده های جدید به یک نظام اجتماعی عرضه می شود تا با بکارگرفتن روشهای نوین تولید و نهاده های پیشرفته اجتماعی، درآمد سرانه و سطح زندگی افراد بالا رود، توسعه نوعی نوسازی در سطح نظام اجتماعی است. »
● تئوریهای ارتدکسی توسعه
۱) تئوری مرحله ای (stage theories) که بهترین مثال شناخته شده آن نظرات مارکس، ماکس و برو روستو می باشد. آنان معتقدند که برای تو سعه لازم است به صورت مرحله ای ( کمون اولیه -... پرولتاریا )عمل شود.
۲) تئوریهای شاخص (Index Theories) که رواج بسیار یافته و از سوی اقتصاد دانان مطرح و پذیرفته شده اند که توسعه نهاد های فرهنگی – اجتماعی را با نهادهای اقتصادی به هم مربوط می کند.
۳) تئوریهای گوناگونی (differentiation theories) که بوسیله جامعه شناسان و عالمین سیاسی که معتقد به افزایش نقش متنوع ساختها و کارکردها در فرایند توسعه بودند مانند پارسونز مربوط می شود.
۴) تئوریهای اشاعه یا انتشار (diffusion theories) از سوی روانشناسان اجتماعی مطرح شده که فرایند توسعه با اشاعه عقاید خاصی به ایجاد انگیزه ها، افکار یا رفتار شروع می شود.
● اثرات توسعه
۱) اثرات تظاهری که متوسط آن دنیای در حال توسعه است سعی در رسیدن به کشورهای پیشرفته، تا پذیرش کامل روشهای آنان دارد.
۲) اثرات ترکیبی که توسط آن دنیای عقب مانده سعی در ترکیب بهترین صورتها از سیستمهای مختلف اجتماعی دارد که می توانند پیشرفته شوند.
۳) اثرات تراکمی که از آن طریق دنیای در حال توسعه در زمان های کمتری از کشورهای پیشرفته سعی در رسیدن به پیشرفت دارد.
۴) اثرات پیشگیری کننده که از آن طریق کشورهای در حال توسعه سعی در کسب پیشرفت با نیروی انسانی، مادی و محیطی کمتر از آنچه توسط کشورهای صنعتی بکار گرفته شده دارند.
۵) اثرات شیوه و سبک سازی که از آن طریق همانطور که به توسعه دست می یابند بتوانند وحدت و هویت ملی و حمایتهای فرهنگی را افزایش دهند.
لازم به ذکر است وسایل ارتباط جمعی در توسعه دارای اثرات تخریبی نیز می باشد از جمله می توان به نداشتن یک سیاست ارتباطی ملی تعریف شده، مشخص و هدفمند که در شکل گیری محتوای منتهی به دور شدن مردم از مشارکت نقش دارد، اشاره کرد.
● دکتر کاظم معتمدنژاد در مقاله ی «نقش ارتباطات در توسعه ملی» می نویسد:
مقام ارتباطات و اطلاع رسانی در برنامه ریزی های توسعه ملی از دو جهت شایان توجه است: « وسایل و امکانات گوناگون ارتباطی از یک سو جزو عوامل آگاهی دهی، هماهنگ سازی و سازماندهی مورد نظر در ارایه و اجرای طرحهای مختلف توسعه به شمار می روند و در جلب همکاریها و مشارکتهای عمومی برای تامین نتایج مطلوب آنها نیز تاثیر تعیین کننده دارند و از سوی دیگر خود بعنوان شاخصهای توسعه مثل کشاورزی، صنعت، آموزش و بهداشت در برنامه های توسعه ملی جای ممتازی دارا هستند و به همین لحاظ برای پیشرفت و گسترش آنها در کنار زمینه های دیگر توسعه، برنامه ریزی های ویژه ای در نظر گرفته می شوند. بدین گونه ارتباطات توسعه و توسعه ارتباطات در برنامه ریزی های توسعه ملی لازم و ملزوم یکدیگرند. »
● توسعه روستایی همگام با رشد مناطق شهری
قشر عظیمی از فقیرترین مردم جهان در مناطق توسعه نیافته یا عموما در منازل روستایی سکونت دارند و تنها منبع درآمد آنان،کارگری، کشاورزی، دامپروری و... است. مسئله اصلی و عمده آنان ادامه بقاست و آنان هنوز هم با پیشرفتهای شگرف اقتصادی بیگاناند. مسایل اساسی چون فقر گسترده، نابرابری، نبود بهداشت، رشد سریع جمعیت و بیکاری فزاینده تماماً ریشه در رکود و اغلب سیر قهقرایی زندگی اقتصادی مناطق عقب افتاده دارد. بیشتر برنامه های توسعه عموما بر شهرها متمرکز بوده در حالیکه حدود ۴۰ درصد از سکنه زمین را روستائیان تشکیل داده و آنان بیش از هر کس دیگری محتاج استفاده و اجرای برنامه های توسعه در همه جوانب می باشند. از طرف دیگردر دوره های اخیر توسعه روستایی را امری ناگزیر در توسعه ملی می دانند و بدون توسعه روستایی و کشاورزی رشد صنعتی موفق نخواهد شد یا اگر موفق شود عدم تعادل سرمایه داخلی را در اقتصاد ملی ایجاد خواهد کرد که موجب مشکلاتی از قبیل فقر گسترده،نابرابری و بیکاری خواهد شد. اگر چه توجه به توسعه روستایی در تراز توسعه شهری شروع شد، با این وجود امروزه کمتر جامعه ای را می توان یافت که در آن به جامعه روستایی و توسعه آن توجهی نکنند. در همین راستاست که تعریف توسعه روستایی چهارچوب کلی خود را از تعریف توسعه بطور اعم برگرفته است و در واقع چیزی را که توسعه بدنبال آن است، توسعه روستایی نیز به همان مسیر حرکت می کند یعنی بهبود در وضع عمومی مردم. ▪ بانک جهانی، توسعه روستایی را چنین تعریف می کند: "توسعه روستایی راهبردی است که به منظور بهبود زندگی اقتصادی و اجتماعی گروه خاصی از مردم (روستائیان فقیر) طراحی شده است؛ این فرایند شامل بسط منابع توسعه در میان فقیرترین اقشاری است که در مناطق روستایی در پی کسب معاش هستند، این گروه شامل کشاورزان خرده پا، خوش نشینان و کشاورزان بی زمین است. " ▪ دکتر اسماعیل شهبازی می گوید:" توسعه روستایی یعنی تکامل دانش و تعالی شخصیت اعضای جوامع روستایی، رشد معلومات عمومی روستائیان در ابراز عقیده و اظهار نظر پیرامون سرنوشت خود و جامعه خویش، رشد اندیشه های سازنده در خودیاری و همیاری اعضای جوامع روستایی، بلوغ فکری روستائیان در شناخت مراحل مسایل مربوط به خود و اجتماع خود با افزایش روزافزون انگیزه های روستائیان برای مشارکت در امور اداره جامعه خود،... و سرانجام بلوغ اندیشه ها و تلاش پیگیر و اقدام مصمانه روستائیان برای بهسازی جامعه خویش از طریق خودآموزی، خودیاری و همیاری می باشد. "
با این حساب توسعه روستایی را به قوت می توان مقدمه توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و مؤخره توسعه در سطح ملی قلمداد کرد.
▪ "مایکل تودراو"در مورد توسعه روستایی می گوید: " توسعه روستایی باید در چهارچوب تحولات ساختهای اقتصادی و اجتماعی نهادها در روابط فزاینده در مناطق روستایی مورد بررسی قرار گیرد. هدفهای توسعه روستایی می تواند عموماً به رشد کشاورزی و اقتصادی محدود شود، هدفهای فوق باید برحسب توسعه متعالی اقتصادی و اجتماعی با تاکید بر توزیع عادلانه تردرآمدهای روستایی، بهبود بهداشت، تغذیه و مسکن در سطحی گسترده تر و بالاخره دسترسی وسیع تر به آموزش رسمی و غیررسمی برای کودکان و بزرگسالان، ارتباط مستقیمی با نیازها و ظرفیتهای روستائیان دارد، پس توسعه ای که در مناطق روستایی باید صورت گیرد، ضروری است، همانند مناطق شهری دارای خصوصیات زیر باشد:
خصوصیات توسعه در مناطق عقب مانده
۱) توسعه باید تغییری در جهت بهبود شرایط برای اکثریت مردم باشد.
۲) مردمی که از آن سود می برند باید بیش از مردمی باشند که از آن متضرر می شوند.
۳) توسعه باید دست کم مردم را نسبت به تامین حداقل نیازهای زندگیشان مطمئن سازد.
۴) توسعه با نیازهای مردم هماهنگی و مطابقت داشته باشد.
۵) توسعه باید باعث تشویق خود اتکایی گردد
۶) توسعه باید بهبود طولانی تر و مستمر را به ارمغان آورد ونباید باعث تخریب محیط زیست طبیعی شود. "
● اهداف توسعه
الف) دستیابی سریع به افزایش در تولیدات کشاورزی و صنعتی
ب) افزایش کارایی در رابطه با استفاده کامل از منابع کمیاب و اراضی کشاورزی و پتانسیلهای اقتصادی
ج) جذب سرمایه های بیشتر و استفاده مؤثر تر از آن در توسعه شهری و روستایی
د) ایجاد فرصتهای شغلی برای کارگران و بیکاران فصلی و دائمی
هـ) توزیع مجدد درآمد
و ) ارتقاء سطح زندگی جمعیتهای شهری و روستایی (بهداشت، محیط فیزیکی، فرصتهای اجتماعی، محرومیت زدایی مادی، ایجاد اشتغال، بهبود شرایط کاری و توسعه آموزش و پرورش)
ز ) مشارکت در سطح جامع (مشارکت در تمام امورات مربوط به جامعه توسط خودشان)
● نقش اطلاع رسانی و رسانه های ارتباطی در توسعه
امروزه وسایل ارتباط جمعی (رادیو،سینما، تلویزیون و مطبوعات و... ) با انتقال اطلاعات و دانشهای جدید و تبادل افکار و عقاید عمومی در راه پیشرفت و توسعه فرهنگ و تمدن بشری نقش اساسی بر عهده دارند، عصر ما عصر ماهواره ها و کامپیوترهاست عصر تسلط بشر بر زمان و مکان، زمین و جهان است. امروز همه چیز در شرف تغییر و تحول قرار دارد و این تغییر همه اقشار را در بر می گیرد چه در شهر و چه در روستا و در این راه نمی توان از نقش وسایل ارتباط جمعی در این تحولات چشم پوشید. اکنون دیگر بدون اطلاع از وقایع روزمره و بدون استفاده از وسایل ارتباط جمعی نمی توان زندگی کرد، زیرا انسان تنها به واسطه آن می تواند مراحل رشد و تکامل مادی و معنوی خویش را طی کند. بسیاری از محققان مربوط به مسایل توسعه کشورهای جهان سوم معتقدند که با استفاده صحیح از وسایل ارتباط جمعی می توان با فقر و بی سوادی به مبارزه برخاست و همچنین با آموزش فنون و روشهای نوین در اشکال اطلاعات و آگاهی ها در زمینه های گوناگون اعم ازصنعت، خدمات، کشاورزی، باغداری، دامداری و... . بر میزان تولیدات گوناگون در شهر و روستا افزود. بی جهت نیست که پیشرفت و توسعه وسایل ارتباط جمعی و اطلاع رسانی با توسعه اقتصادی و اجتماعی مکمل و لازم و ملزوم همدیگرند. وسایل ارتباط جمعی از یک سو جزء عوامل آگاهی دهی، هماهنگ سازی و سازماندهی مورد نظر در ارائه و اجرا ی طرحهای مختلف توسعه روستایی به شمار می روند و از سوی دیگر خود بعنوان شاخصهای توسعه در برنامه های توسعه دارای جایگاه و اهمیت خاصی می باشد. توسعه وسایل ارتباط جمعی در جهان سوم با نظرات دانیل لرنر مرتبط است که در سال ۱۹۵۰ طرح تحقیقاتی خویش را با مساعدت موسسه تحقیقات اجتماعی دانشگاه کلمبیا در شش کشور ایران، ترکیه، لبنان، مصر، سوریه و اردن به انجام رساند که حاصل آن انتشار کتابی با عنوان «گذار از جامعه سنتی؛ نوگرایی خاورمیانه» در سال ۱۹۵۸ می باشد. لرنر در کتاب خویش تجدد ونوگرایی را معادل توسعه دانسته و آنرا با چهار متغیر مرتبط می داند:
▪ افزایش میزان شهرنشینی
▪ گسترش سواد
▪ دسترسی مردم به وسایل ارتباط جمعی
▪ افزایش میزان مشارکت سیاسی و اقتصادی مردم
لرنر لازمه دگرگونی را سه تحرک جغرافیایی، اجتماعی و روانی افراد می داند و به نظر او تحرک جغرافیایی روستائیان به سوی شهرها باعث تحرک اجتماعی از طریق سوادآموزی و استفاده از وسایل ارتباط جمعی می شود که نتیجه ی آن نوعی تحرک روحی و «همدلی» و آمادگی برای ایفای نقشهای جدید اجتماعی و مشارکت اقتصادی و سیاسی است.
"شرام"نیز اهمیت کاربرد وسایل ارتباط جمعی را در دگرگونی های جهان سوم بویژه در کشاورزی، بهداشت، سواد و آموزش مورد تایید قرار می دهد.
"رائو" نشان می دهد که توسعه زمانی در هند تسریع گردید که افراد دسترسی کافی به اطلاعات داشتند،"دوب"نیز در آفریقا به همین نتیجه رسیده است.
● نظریه اشاعه نوآوری در فرایند تجدد و توسعه
"در حالی که پژوهشگران و تصمیم سازان در سطح کلان درباره نقش حمایتی رسانه های جمعی در توسعه و نقش حمایتی آنها در نوسازی بحث می کردند، نظریه نشر نوآوری به تدریج به عنوان یک چارچوب محلی برای هدایت ارتباطات در خدمت توسعه مطرح شد. نظریه نشرنوآوری، ارتباطات نظری مهمی نیز با پژوهشهای متمرکز بر حوزه تأثیرات ارتباطی داشت. تأکید نظریه نشرنوآوری عمدتاً بر تأثیرات ابزارهای ارتباطی بود: قدرت پیامهای رسانه ای و رهبران فکری برای ایجاد دانش مربوط به رویه ها و ایده های جدید و نیز قدرت متقاعدسازی مخاطبان پیامها برای اتخاذ نوآوریهایی که از بیرون به آنها ارائه می شد. نخستین تعریف توسعه در این چارچوب این چنین ارائه شده بود: نوعی تغییر اجتماعی که در آن ایده های تازه برای افزایش درآمد سرانه و ارتقای سطح زندگی، از طریق روشهای مدرن تولید و بهبود وضعیت سازمان اجتماعی، به یک نظام اجتماعی داده می شود (Rogers,۱۹۶۹,p. ۱۸).
اورت ام. راجرز که اثرش در این زمینه نقش محوری دارد، در تحلیل نشر نوآوری و یا اشاعه هر ایده تازه، عناصر عمده زیر را شناسایی کرد :
۱) نوآوری.
۲) ارتباطات از طریق کانالهای مشخص.
۳) در بین اعضای نظام اجتماعی.
۴) به مرور زمان (Rojers, ۱۹۷۱). در این نظریه، پذیرش نوآوری، روندی تعریف می شود که در آن فرد در نخستین مرحله ای که از نوآوری مطلع می شود، تصمیم می گیرد نوآوری را بپذیرد و یا اینکه آن را طرد کند. پنج مرحله ای که در اینجا مطرح می شود عبارتند از: آگاهی، علاقه، ارزش یابی، آزمون و پذیرش. مطالعات متمرکز بر نوآوری از این امر حکایت داردکه به طور نسبی، گروههای پذیرنده عمدتاً جوان هستند، موقعیت اجتماعی و وضعیت مالی بهتری دارند، دست اندرکار امور تخصصی بوده و به لحاظ توانمندیهای ذهنی نسبت به دیرپذیرندگان قدرتمندترند. کسانی که نوآوری را زودتر پذیرفته اند؛ از جنبه ارتباطی، بیشتر از رسانه های جمعی و منابع اطلاعاتی جهانی استفاده می کرده اند. علاوه بر این، مناسبات اجتماعی کسانی که زودتر به نوآوری تن داده اند، جهانی تر از دیرپذیرندگان بوده و خصوصیت و قدرت رهبری فکری هم در آنها بالاتر از گروه دیرپذیرنده بوده است. نشرنوآوری بر ماهیت و نقش ارتباطات در تسهیل اشاعه نوآوری در جوامع محلی تأکید ورزید. به این ترتیب می توان گفت که مطالعات نشرنوآوری، تأثیر ارتباطات (بین فردی و رسانه های جمعی) بر تغییر روش زندگی از سنتی به مدرن را مستند ساخت. "
● استفاده از وسایل ارتباط جمعی برای آموزش جوامع در حال توسعه
دکتر کاظم معتمد نژاد نقش وسایل ارتباط جمعی را آگاهی دهی، نظارت، راهنمایی و آموزش می داند که به این مجموعه می توان نقش سرگرمی و تفریح (چارلز رایت ) را نیز اضافه نمود. وسایل ارتباط جمعی با تحت پوشش قرار دادن مخاطبان متنوع و گوناگون در مجموعه های گسترده جغرافیایی با سرعت، دقت و ظرفیت زیادی می تواند وسیله ایده الی برای اشاعه نوآوریها و اطلاع رسانی به مخاطبان گردند و همین خصایص باعث آن شده است که کارشناسان و محققان توسعه سخت بدنبال استفاده از این گونه وسایل برای تسریع در روند توسعه کشورهای عقب مانده باشند. در طول صد سال گذشته توانایی بشر برای انتقال و انتشار سریع اطلاعات درست در بین میلیونها نفر از مردم به گونه ای شگفت انگیز افزایش یافته است. اختراع تلگراف، رادیو و تلویزیون و همچنین توسعه قطارهای سریع السیر، اتومبیل و هواپیما به همراه توسعه بزرگراههای ارتباطی، اینترنت و ارتباطات دور؛ کشورها و جمعیتها را در اثر بهبود جریان آزاد اطلاعات به هم نزدیک کرده است. تا سالیان اخیر روستانشینان به اندازه ساکنان شهر از مزایای شبکه های بهبود یافته ارتباطی بهره مند نبودند، توسعه و رواج رادیوهای ترانزیستوری باطری دار بیش از هر نوع وسیله ارتباط جمعی دیگر به بهبود وضعیت دسترسی روستائیان و حتی جوامع شهری ( در سالهای نه چندان دور) به منابع اطلاعاتی بویژه در کشورهای در حال توسعه مدد رسانده است. هم اکنون تمام مردم جهان به اطلاعاتی که از طریق رادیو منتشر می شود دسترسی دارند و تعداد فراوانی نیز میتوانند برنامه های تلویزیونی را ببینند، بتدریج با تولید انبوه و کاهش قیمت تلویزیون، این وسیله ارتباطی در شهرها و بسیاری از روستاها جایگاه خود را پیدا کرده است. نشریات نیز که پیش از وسایل الکترونیک در دسترس بوده اند در طول ۵۰ سال گذشته به سرعت پیشرفت کرده اند. کیفیت و سرعت انتقال اطلاعات گفتاری و دیداری به میزان چشمگیری افزایش یافته و روشهای مناسب تری برای چاپ و توزیع روزنامه ها و مجلات پدید آمده است. با این همه و به علت رواج بیسوادی در کشورهای در حال توسعه تاثیر آنها شاید بسی کمتر از رادیو و تلویزیون بوده است. تقویت بیشتر کوششهای مربوط به وسایل ارتباط جمعی و توسعه مخصوصا در جوامع روستایی به طور عجیبی به روزنامه ها و مجلات بستگی دارد تا جایی که روزنامه ها و مجلات وجود دارند روستائیان آن را بدست آورده و می خوانند و مجرای ارزشمندی برای انتقال اطلاعات محسوب می شود. رادیو نیز تاثیر چشمگیری در افزایش اطلاعات و آگاهی های شهرنشینان و روستائیان در سراسر جهان بر جای گذاشته است امروزه کارگران و کشاورزان کشورهای صنعتی به احتمال زیاد در هنگام کار یک دستگاه رادیو همراه دارند و این حتی در مورد کارگران و کشاورزان کشورهای در حال توسعه نیز صدق می کند زیرا رادیو به مجرای شنیداری ارتباط می یابد و مردم بویژه کارگران صنعتی و کشاورزی می توانند ضمن شنیدن آن کارهای دیگری نیز انجام دهند. تلویزیون نیز در اثر توانایی اش در ارایه اطلاعات همزمان از طریق مجراهای شنیداری و دیداری بدون اینکه الزاماً دریافت کنندگان سواد داشته باشند وسیله چشمگیری در جوامع از نظر آموزشهای شنیداری و دیداری به شمار می رود. در کشورهای مختلف از وسایل ارتباط جمعی برای توسعه شهری و روستایی استفاده های زیادی شده است بعنوان مثال در هند روزنامه های اصلی علاوه بر پرداختن به مسایل شهری به اقشار گوناگون جمعیت روستایی نیز توجه قابل ملاحظه ای نشان داده و در رابطه با مشکلات کشاورزان و کارگران ساده کشاورزی، گروههای قبیله ای و سایر بخشها مسایلی را منعکس می کنند، از تلویزیون و رادیو نیز در این کشور جهت توسعه استفاده های فراوانی شده است. در ایران نیز در زمینه استفاده از وسایل ارتباط جمعی در جهت توسعهشهری و بالاخص رشد روستایی استفاده شده از جمله مجلات جهاد روستا و صالحین روستا،فلاحت اسکندری، مجله روستا و... . در ارتباط با رادیو نیز می توان به برنامه های کوچندگان و صدای روستا اشاره کرد که در شبکه سراسری پخش شده و ویژه روستائیان و عشایر است. این برنامه ها در کنار برنامه های اصلی توسعه جهت تمام مردم کشور از جمله شهرنشینان، صنعتکاران،کارمندان و... بوسیله رادیو تهیه و پخش شده است. مادامی که دهقانان و کشاورزان و حتی بسیاری از شهرنشینان، سواد نیاموزند به ندرت می توانند از وسایل ارتباط جمعی چاپی سود ببرند مگر از طریق اعضای باسواد خانواده یا دوستان خود بتوانند نیازمندیهای اطلاعاتی خود را از طریق وسایل ارتباط جمعی چاپی بدست آورند اما مشکل اینجاست که روزنامه ها و مجلات اصولاً به موضوعهای مورد علاقه شهرنشینان بیشتر توجه می کنند تا جامعه روستایی، لکن در سالهای اخیر با تخصصی شدن نشریات این معضل تا حدودی برطرف شده است، زیرا دربسیاری از کشورهای در حال توسعه مجلات مخصوص روستائیان انتشار می یابد که فقط به مسایل مربوط به روستا می پردازد.
● رادیو
تلاشهای مربوط به استفاده از تکنولوژی ارتباطی در فرایند توسعه ابتدا با استفاده از رادیو آغاز شد. هنوز این رسانه ارزان و با انعطاف بیشتر از سایر رسانه ها در پروژه های توسعه مورد استفاده قرار می گیرد و تقریباً سه چهارم سکنه کشورهای در حال توسعه از رادیو استفاده می کنند. پیشرفت رادیو تاثیر چشمگیری در افزایش اطلاعات و آگاهی های مردم بالاخص روستائیان در سراسر جهان برجا گذاشته است. اطلاعات سریع، به موقع و دقیق یک عنصر ضروری برای مبارزه با شایعات یا کاهش امکان بروز خشونت است.
رادیو بعلت حجم کم، داشتن نیروی اقناع و نفوذ فراوان، نیروی مزیتی و غافلگیر کننده، دامنه انتشار وسیع و قابل استفاده بودن آسان در فرایند توسعه می تواند نقش ارزنده ای داشته باشد اگر چه معایبی نیز دارد.
● رادیوی جماعتی الگوی آموزش
اگر تمرکز از وسیله ارتباطی گرفته شود و یکسویه بودن ارتباط و حالت دستوری از یک منبع بر گیرندگان حذف شود می توان به نسخه بهتری دست یافت. راه حل این مسئله در مشارکت مردم در تمام عناصر فراگرد ارتباط جمعی ازجمله گردآوری اطلاعات،تنظیم و اشاعه آن است. در برخی از کشورهای در حال توسعه این اقدام با طراحی رادیوهای جماعتی (Community Radio) آغاز شد. این رادیوها که از فرستنده های کوچک محلی تشکیل شده خودگردان هستند، فرستنده در یک منطقه شهری یا روستایی کوچک نصب و تهیه و تولید برنامه ها بر عهده افراد محلی گذارده می شود طوری که مجریان، گویندگان، نوازندگان و خبرنگاران رادیو همگی از میان ساکنان همان منطقه انتخاب می شوند. زبان و موسیقی محلی مورد استفاده است. کارشناسان فقط از دور و بطور غیرمستقیم سرویسهای لازم را به رادیو می دهند. هرچند که اجرای اینگونه برنامنه ها بدلیل محدودیت قانونی در ایران بعید به نظر می رسد.
● تلویزیون
این رسانه در روند توسعه ملی بسیاری از کشورها نقش اصلی را بر عهده داشته است اما به جز چند مورد محدود، در اغلب کشورها نقش چندان مهمی را در توسعه روستایی ایفا نکرده است. تلویزیون در اثر توانایی اش در ارایه اطلاعات همزمان از طریق مجاری شنیداری- دیداری وسیله چشمگیری است. با این وجود تلویزیون بویژه در کشورهای در حال توسعه( بالاخص کشورهای فقیر آفریقایی) هنوز هم وسیله پر هزینه ای برای مصرف کنندگان به شمار می آید. بهای دستگاه، هزینه برنامه های آن و نبود شبکه سراسری برق در بعضی کشورهای در حال توسعه می تواند مانع جدی در سر راه آن باشد. بطور کلی تلویزیون یک وسیله ارتباط جمعی است که مانند روزنامه ها و رادیو دارای جنبه های گوناگون خبری، تفریحی و آموزشی است و برای تبلیغات نیز به طرق گوناگون مورد استفاده قرار می گیرد چون از تصویر سود می برد بنابراین در شهرها و روستاها می توان از تلویزیون در جهت آموزش و افزایش معلومات افراد و حتی ترویج برنامه های مربوط به بهبود وضعیت زندگی، بهداشت و شیوه های تولید استفاده نمود.
● نشریات محلی و نقش آن در توسعه
نشریات محلی نیز در این میان نقش مهمی ایفا می کنند. این نشریات سبب شدند تا نوع جدیدی از روزنامه نگاری ساده و توده فهم بوجود آید؛ در این نشریات باید ستون نامه به نشریه به شدت فعال شده و اکثرشان در قطع تابلوئید منتشر شده، اخبار آنان کم و از تصاویر و عکس فراوان در آنان استفاده شود. بهتر است اکثریت پرسنل را نیز خود اهالی منطقه بعهده گیرند. گرچه استفاده از رسانه های چاپی برای توسعه محلی و روستایی نیز نخستین بار در غرب مورد استفاده قرار گرفته اما در کشورهای جهان سوم گامهایی در این رابطه برداشته شده است از جمله در کشور فقیر کنیا ۱۱ نشریه روستایی که ماهی دو بار منتشر می شوند وجود دارد.
نخستین نشریه مرتبط با روستائیان در ایران «فلاحت مظفری» است که در سال ۱۲۸۹ هجری شمسی منتشر شده و برای تشویق زارعین به خرید آن، قیمت آن نصف شده بود. اما اولین نشریه کاملاً روستایی ایران را می توان مجله «کشاورز» نام برد که در سال ۱۳۱۱ قمری شروع به انتشار نمود. رادیوهای نفتی و باطری دار نیز در حوالی دهه های ۲۰ و ۴۰ شمسی در روستاها و مناطق کمتر توسعه یافته ایران مورد استفاده قرار گرفت و در همین دوران بود که ماهی یک یا دو بار سینما سیار به شهرهای کوچک و روستاها
● می آمد و برای مردم فیلم رایگان پخش می نمود.
در زمینه رادیو، رادیو مشهد، سنندج، شیراز، کرمانشاه، گرگان و زاهدان هر کدام هفته ای چند ساعت برای روستائیان برنامه خاص پخش می کردند.
● توسعه و ترویج رودر رو
بعلت بیسوادی مناطق کمتر توسعه یافته یا روستایی و یا دسترسی کم آنان به همه وسایل ارتباطی توده ای، بر اساس تحقیقات بعمل آمده ( محسنیان راد- توسعه روستایی ) بهترین روش جهت اجرای برنامه های توسعه در جوامع سنتی،روستایی و شهرهای کوچک ؛ ترویج و ارتباط رودر روی کارشناسان با مردم می باشد. ارتباط شفاهی رودر رو به همراه استفاده از وسایل کمک آموزشی چون اسلاید، بروشور،فیلم و ابزار سمعی و بصری می تواند میزان فراگیری و یادگیری مردم کم سواد را به شدت افزایش دهد. بهترین نمونه آنرا می توان موفقیت برنامه های کنترل جمعیت با حضور کارشناسان تنظیم خانواده در روستا ها و مناطق دور افتاده ذکر نمود که به شدت به کاهش زاد و ولد در این مناطق منجر شد در حالیکه حین همین برنامه از مدتها پیش توسط رسانه های جمعی مانند رادیو و تلویزیون ترویج و پخش می شد اما اثر چندانی بر کنترل زاد وولد در مناطق روستایی نداشت.
● الگوی دومرحله ای تأثیر پیام و توسعه در جوامع سنتی
همچنانکه " کاتز" و " لازارسفلد " اشاره می کنند در جوامع سنتی نمی توان به صرف " بمباران اطلاعاتی" مخاطبان و مردم ( نظریه گلوله جادویی )، پیامهای ارتباطی بالاخص برنامه های توسعه را منتشر و به نحو مؤثری منتقل کرد. در اینگونه جوامع بدلیل فقدان سواد و بی خبری از تحولات سایر ممالک، معمولا مخاطبان با بدبینی به برنامه های وسایل ارتباط جمعی نگریسته و برای تایید یا رد این پیامها به " رهبران فکری" یا " افراد مرجع" جامعه که همان مطلعان یا ریش سفیدان هستند مراجعه می کنند و برای نحوه مقابله با پیامها ( تاثیر مثبت و عمل به آن یا تاثیر منفی و رد پیام) از آنها کسب تکلیف می کنند. گرچه بدلیل افزایش آگاهیهیا ی عمومی امروزه تاثیر رهبران فکری در رد یا پذیرش پیامهای ارتباطی کاهش یافته است اما هنوز هم در برنامه ریزی جهت اشاعه نوآوریها و هرگونه رشد اجتماعی،اقتصادی و فرهنگی نباید از نقش رهبران افکار غافل بود و در طراحی پیامها آنانرا مد نظر قرار داد. بدیهی است کسب حمایت رهبران فکری جوامع سنتی در برنا مه های توسعه از فاکتورهای اساسی جهت موفقیت این برنامه ها بشمار می رود.
● برنامه های ارتباطی برای توسعه در جهان
تاکنون سردرگمی در امر تولید و شیوه های ثمربخش آن به روشنی مشهود بوده است تا جایی که برنامه ریزی توسعه حدود ۵۵ کشور در حال توسعه نشان داده است که میزان شکست اجرای برنامه های توسعه بسیار بیشتر از میزان موفقیت آنها بوده است و وضع کشورهای مذکور در ادامه برنامه های توسعه بجای آنکه بهتر شود بدتر شده است. در کنار این سردرگمی های عمومی ، نظریه های مربوط به نقش وسایل ارتباط جمعی در استفاده عمومی برای توسعه نیز زیر سوال رفته است. آنچنان که "رابرت استیونسون" در کتاب «توسعه ارتباطات و جهان سوم» می نویسد:" در انتهای دهه ۱۹۸۰ در حالی که ۲۰ سال است بحث نقش وسایل ارتباط جمعی در توسعه اقتصادی و اجتماعی جهان سوم هنوز نیز دنبال می شود نه در مفهوم توسعه برای جهان سوم به یک جمع بندی قطعی رسیده ایم و نه حدود و مرزبندی های نقش وسایل ارتباط جمعی در این زمینه بطور مشخص تعیین شده است. " عده ای از اندیشمندان علت این سردرگمی را نگاه تک بعدی به توسعه می دانند. اقتصاددانان به کمیت کالا و دانشمندان علوم سیاسی به قدرت و جامعه شناسان به کارکردهای اجتماعی توسعه توجه دارند ؛ اما توسعه ملی نیازمند فراهم آوردن فرصت برای هر یک از این سه بعد در بالاترین حد است. استفاده از وسایل ارتباط جمعی برای توسعه بویژه توسعه روستایی ابتدا در کشورهای غربی آغاز شد. سال ۱۹۳۳ دولت ایتالیا نخستین تجربه استفاده وسیع از رادیو را برای توسعه آغاز کرد. در آن سال یک فرستنده مخصوص روستائیان تاسیس شد که هدف آن توسعه کشاورزی، بویژه دستیابی به خودکفایی در تولید گندم بود.
بولیوی برای آموزش نحوه ی کاشت سویا و تولید پروتئین به روستائیان از ویدیو بهره جست، در هندوراس برای کاهش مرگ و میر ناشی از اسهال کودکان از وسایل ارتباط چاپی استفاده شد. چین از اواسط دهه ۱۹۸۰ پخش مستقیم ماهواره ای را برای سواد آموزی و ارتقای سطح تحصیلی مردم روستایی آغاز کرده است. هند از ۱۹۶۵ بر اثر مساعدت شرام، استفاده از ماهواره را شروع و از واسط سال ۱۹۷۵ یک برنامه آزمایش پخش مستقیم برنامه های تلویزیونی ویژه روستائیان از طریق ماهواره آغاز شد. در ۲ هزار و ۳۳ دهکده هندوستان گیرنده های ۱۲۴ اینچی نصب گردید. در بعضی از کشورها فیلم های آموزشی توسط کامیونهای مخصوص به سطح روستاها برده شده و در آنجا برای روستائیان و کشاورزان بصورت رایگان نشان داده می شود.
● آگاه سازی رسانه ای
می توان از چندین شیوه ارتباطی گوناگون در زمینه های ترویج بهداشت، رفاه خانواده، کشاورزی، علوم و فنون و توسعه همه جانبه، مصرف نیرو انرژی، محیط زیست و... . استفاده بعمل آورد. این تبلیغات را می توان عموماً با استفاده از رسانه هایی از قبیل رادیو، تلویزیون و نمایشگاه صورت داد حتی اگر پیام گیران آن نواحی، عموماروستایی باشند. برای این منظور می توان از وسایل آگاه سازی بیرونی شامل رنگ آمیزی دیوار و درج نوشته روی آن، اسلاید سینمایی، تهیه خبرنامه و آگهی و ارسال آن از طریق پست انبوه را نام برد. این بهترین روش برای اطلاع رسانی در مناطق کمتر توسعه یافته بویژه روستاها به شمار می رود، با استفاده از این شیوه می توان سیاستهای دولت را در همه جا منعکس کرد. این شیوه یک کانال ارتباطی توسعه ای است که از یک سو اطلاعات را ازمیان مردم توسط ارتباطات میان فردی گردآوری و آنرا طی گزارش به سازمانهای مسئول می فرستد. با استفاده از تلفیق گونه های سنتی و جدید ارتباطات و بهره گیری از تکنیکهای ارتباطی چون برنامه های نمایش فیلم، سرود، تئاتر، برگزاری نمایشگاههای عکس و اسلاید، توزیع مواد چاپی، تشکیل گروههای بحث و بررسی، سمینارها، گردهمایی ها و... می توان شکل نوینی از ارتباطات دوسویه برای توفیق در توسعه به مرحله اجرا گذارد زیرا پرواضح است که ارتباط جمعی منبع نفوذ ضعیف تری نسبت به ارتباطات میان فردی محسوب می شود.
● کلام آخر
اگر وسایل ارتباط جمعی برنامه های خود را با خواست، نیاز و فرهنگ مخاطبان محلی هماهنگی نمایند و آنچه اصولاً اینگونه ارتباطات حالت دوسویه به خود بگیرند و اگر موانع خودگردانی وسایل ارتباط جمعی جماعتی را بتوان از سر راه برداشت می توان در کنار شبکه های اطلاعاتی و ارتباطاتی، ماهواره های جهانی، صداهای بومی را نیز به گوش مخاطبان رساند و فرصت گزینش پیام مناسب را برای آنان فراهم نمود. استفاده از وسایل ارتباط جمعی جماعتی و یا خودگردانی وسایل ارتباط جمعی در روستاها و شهرستانهای کوچک و عموما کشاورز که در آن مشارکت در تولید پیام و استفاده از بازخورد بسیار اهمیت دارد امروزه باید سرلوحه کشورهای در حال توسعه قرار گیرد. واضح است که الگوهای توسعه ای که صرفاً بیانگر انتقال پیام از مرکز به مناطق کوچکتر و روستاها باشد، بی توجه به ارزشها و سنن آنان و بدون مشارکتشان در تولید، پردازش و توزیع آن است همواره محکوم به شکست است.
منبع: اینترنت
کاربرد رسانه های آموزشی درآموزش کشاورزی
| کاربرد رسانه های آموزشی درآموزش کشاورزی |  |
|
برنامه های رادیویی: برنامه های رادیویی ازطریق به کارگیری هنر وفنون برنامه سازی شنیداری، مجموعه دانش و اطلاعات عمومی وتخصصی کشاورزی را برای کشاورزان و بهره‌برداران خود تولید و ارائه می کند. هدف اصلی این برنامه ها، بهره گیری ازرسانه رادیو به عنوان یک بستر مناسب برای انتقال اطلاعات دانش وفناوری ونیز تقویت علائق و گرایشات کشاورزان و بهره‌برداران برای تغییر درنظام سنتی کشاورزی و تنفیذ نوآوری ویافته های نوین شیوه های تولید است.
میان برنامه های تلویزیونی: میان برنامه های تلویزیونی حامل یک پیام آموزشی است که با استفاده ازهنرگرافیک ونقاشی(انیمیشن) وتصویرسازی تلویزیونی باساختاری داستانی یا مستند دانش، اطلاعات و مهارت های مورد نیاز کشاورزان و بهره‌برداران را به آنان ارائه می کند.
فیلم تلویزیونی: فیلم تلویزیونی، فیلمی آموزشی است که متناسب با مولفه های رسانه تلویزیون تولید می شود. فیلم های تلویزیونی براساس نیازسنجی آموزشی از کشاورزان و بهره‌برداران و با هدف توانمندسازی آنان تهیه می شود.
تله تکست: پیام نمای کشاورزی، رسانه ای دیداری- نوشتاری است که با بهره گیری از رسانه تلویزیون متن های آموزشی واطلاع رسانی را برای کشاورزان و بهره‌برداران عام وخاص منتشر می کند.
پیامک: امروزه با گسترش روزافزون صنعت نوین مخابرات و ارتباطات، تلفن همراه در بحث ارتباطات کشورمان جایگاه والایی کسب کرده است. خصوصا این که گسترش و پوشش این ابزار ارتباطی در سطح کشور بسیار وسیع و دردسترس عموم مردم می باشد. ازآن جا که پیام های آموزشی واطلاع رسانی گاهی اضطراری و بسیار مهم است، ارسال و انتقال آن ها به کشاورزان و بهره‌برداران از طریق پیامک میسر و آسان می باشد؛ بهره برداری از تلفن همراه بسیار ضروری است. دسترسی بسیار آسان، نیاز نداشتن به مهارت های فنی برای استفاده، ارزان بودن، قابلیت انتقال سریع پیام و... از جمله مزایای این ابزار ارتباطی است. در پیامک ارائه اطلاعات به صورت نوشتاری صورت می گیرد.
تلفن گویا: تلفن گویا
یکی از رسانه های شنیداری است. دراین رسانه مجموعه ای ساماندهی شده از
اطلاعات فنی وکاربردی درموضوعات وگرایش های دانش و علوم کشاورزی تهیه
وتدوین می شود و دردسترس کشاورزان، بهره برداران وعموم علاقمندان قرارمی
گیرد. این دسترسی از طریق سامانه های الکترونیکی(رایانه) ومخابراتی(تلفن)
عملی و اجرا می شود. دسترسی آسان، عدم نیازبه مهارت ها و دانش فنی برای
بهره برداری، ارزان بودن، قابلیت روزآمد شدن، پیام رسانی فوری و بهنگام،
قابلیت دسترسی مکرر به پیام مورد نظر و... از جمله مزایای این رسانه می
باشد. در تلفن گویا ارائه اطلاعات هم به صورت شنیداری و هم چاپی و نیز ضبط
پیام های کشاورزان و بهره‌برداران میسر است.
بسته های آموزشی: بسته های
آموزشی(کیت های آموزشی)، مجموعه ای متشکل ازیک یا چند رسانه نمونه از رسانه
های بالا می باشند که درآن هررسانه بخشی از وظیفه آموزش را برعهده دارد.
هدف عمده بسته های آموزشی، بهره گیری از خصلت های گوناگون رسانه ها در
فرایند یادگیری و آموزش اصیل واثربخش در جهت ارائه دانش، اطلاعات و مهارت
های کاربردی ومورد نیاز کشاورزان و بهره‌برداران را درحوزه علوم وفنون
کشاورزی است.
گستره طراحی، تولید و کاربرد رسانه های آموزشی:
برنامه
ریزی وتولید رسانه های آموزشی می تواند در دو گستره ملی و محلی صورت گیرد.
درواقع، می توان حیطه های تولید و کاربرد رسانه های آموزشی را در دو بخش
زیر خلاصه نمود:
الف- گستره ملی:
محتوا و ساختار رسانه های ملی،
مناسب همه تولیدکنندگان بخش کشاورزی در پهنه کشور می باشد. این رسانه ها
ازطریق واحد های سازمانی ستادی رسانه های آموزشی بخش کشاورزی و یا از طریق
برنامه ریزی و نظارت آن ها توسط بخش خصوصی طراحی وتولید می شوند. محتوای
رسانه های ی ملی، برپایه نیازهای آموزشی عموم کشاورزان و بهره‌برداران
تهیه و تدوین شده، سپس فرایند برنامه ریزی وتولید آن ها انجام می شود.
بنابراین، تولید و کاربرد رسانه های آموزشی از طریق سیاستگزاری، برنامه
ریزی، بودجه ریزی و نظارت و ارزیابی کمی وکیفی واحد های سازمانی ستادی صورت
می گیرد.
ب- گستره محلی:
محتوا و ساختار رسانه های محلی منطبق
بر مولفه های بومی است. این رسانه ها توسط واحد سازمانی مستقر در واحدهای
سازمانی استانی طراحی وتولید می شوند. محتوای رسانه های محلی، برپایه
نیازهای آموزشی تولیدکنندگان محلی تهیه و تدوین شده، سپس فرایند برنامه
ریزی وتولید آن ها طی می شود.
فرایند طراحی و تولید رسانه ها برای آموزش کشاورزی:
براساس
تجارب موجود، وظایف طراحان و تولیدکنندگان رسانه های آموزشی پیروی از
استانداردها، برنامه ریزی، تولید، کنترل کیفیت و ارزیابی فنی(کمی وکیفی)
رسانه های آموزشی است. فرایند تولید رسانه های آموزشی شامل نیازسنجی، تدوین
محتوا، طراحی ساختار، برنامه ریزی واجرای عملیات تولید، مراحل فنی و آماده
سازی و کنترل کیفیت(ارزیابی آزمایشی) است. سه مرحله اساسی تولید رسانه ها،
که فرایندی پیچیده و نسبتا طولانی دارد به این شرح است:
1- تدوین
محتوا: محتوای آموزشی رسانه ها توسط واحدهای سازمانی تخصصی تهیه وتدوین می
شود. درواقع، این واحدهای سازمانی وظیفه مهندسی پیام های آموزشی مورد
استفاده در تولید رسانه ها را برعهده دارند.
2- برنامه ریزی تولید:
برنامه ریزی تولید که مشتمل بر طراحی ساختار و مراحل فنی وآماده سازی ها بر
پایه اسلوب تکنولوژی ارتباطات و اطلاعات است، توسط طراحان و تولیدکنندگان
رسانه موردنظر انجام می شود.
3- تولید انبوه وتوزیع: درمرحله پایانی
رسانه های تولید شده، مرحله تولید انبوه و تکثیر نهایی را طی کرده و برای
کاربران مختلف توزیع می شود.
ارمغان های کاربرد رسانه ها در آموزش کشاورزی:
با
توجه به تنوع وسیع نیازهای آنان به علوم وفنون کشاورزی اهمیت رسانه های
بیشتر آشکار می شود. رسانه های آموزشی امکان دسترسی کشاورزان و
بهره‌برداران را به دانش واطلاعات فراهم می کنند. این درحالی است که فعالیت
های آموزشی مبتنی بر حضور در کلاس و آموزش و یادگیری معلم محور، پاسخگوی
حل مشکلات فنی و حرفه ای رو به تزاید جمعیت انبوه کشاورزان و روستائیان
نمی‌باشد؛ بنابراین، توسعه و کاربرد رسانه های آموزشی درفرایند فعالیت های
آموزش غیرحضوری و دانایی محور بسیار ضروری است.
با این وصف، برای
پاسخگویی به تقاضای روزافزون کشاورزان و بهره‌برداران در زمینه یادگیری
دانش واطلاعات کشاورزی، نیاز به رسانه ها بیش از پیش احساس می شود. در این
راه، لازم است علاوه بر حمایت سازمان‌یافته از فعالیت های رسانه ای،
اقدامات اساسی‌تری به عمل آید تا موارد زیر که در زمره ارمغان های تولید و
کاربرد رسانه های آموزشی محسوب می شوند، تحقق یابد:
- ایجاد فرصت دسترسی عموم کشاورزان و بهره‌برداران به رسانه های آموزشی.
- بهبود کمی و کیفی رسانه های آموزشی موردنیاز کشاورزان و بهره‌برداران.
- گسترش وتولید رسانه های آموزشی درزمینه های گوناگون علوم وفنون کشاورزی.
- فراهم ساختن شرایط برای زیرپوشش بردن کشاورزان و بهره‌برداران در اقصی نقاط کشور.
- نیازسنجی محتوایی رسانه های آموزشی به دلیل تغییروتحولات پی درپی دانش، علوم و حرف کشاورزی می بایست به روز و بهنگام صورت گیرد.
-
گرچه تاحدودی ازظرفیت های صداوسیما برای پخش برنامه های آموزش کشاورزی
استفاده می شود؛ اما باید شرایطی تامین شود تا برنامه های بیشتری تهیه و
پخش شود و ازاین راه به موفقیت های لازم دست یافت.
- برای تحقق هدف
ارتقاء کیفی رسانه های آموزشی، ضروری است با تدوین واجرای استانداردهای
تولید ونظارت همه جانبه برروند بکارگیری آن ها زمینه مناسب را فراهم نمود.
- برای دستیابی آموزش کشاورزی به سهم بیشتری از برنامه های صداوسیما،
باید با حمایت های موثر مسئولان ذیربط درجهت تدوین ومصوب نمودن سازوکارهای
لازم برای این کار، اقدام لازم به عمل آید.
- گسترش رسانه ها در حوزه رسانه های الکترونیک و مجازی یک ضرورت امروز برای آموزش روستائیان است.
چالش های پیش روی توسعه و تولید رسانه های آموزشی و راه های رهایی از آن ها
نظام
آموزش کشاورزی با وضعیت پیچیده ای مواجه است. این نظام برای پاسخگویی به
نیازها و خواسته های جدید، ضرورت حمایت وپشتیبانی از توسعه و تولید رسانه
های آموزشی را قطعی کرده است. ضرورت این امر هنگامی اهمیت بیشتری پیدا
خواهدکرد که بدانیم چالش های متعددی پیش روی کشاورزان وبهره برداران قرار
دارد. از جمله می توان به موارد زیر اشاره نمود:
1- رقابت در بازار: در قرن حاضر تسریع روند جهانی شدن که از اواخر سال های1980 و با فروپاشی نظام شوروی سابق اتفاق افتاد، چالش های جدیدی چالش های جدیدی را پیش روی نظام کشاورزی قرار داده است. چالش هایی مانند افزایش تولیدات کشاورزی، توسعه صنایع غذایی، تولید محصولات ارگانیک و افزایش کیفی تولیدات، رقابت فزاینده باتولیدکنندگان خارجی، تقاضای فزاینده برای غذا وپاسخگویی به بازارمحصولات کشاورزی، به کارگیری فناوری های نوین وانطباق با تاثیرات همه جانبه برای تربیت تولیدکنندگان بخش کشاورزی و... ضرورت آموزش رسانه ای کشاورزی را برای مولدین بخش کشاورزی بیش ازپیش ضروری ساخته است.
2- ضرورت تربیت تولیدکنندگان آینده: کشاورزی به عنوان محور توسعه پایدار، وظیفه تربیت نیروی انسانی ماهر جهت تولید بهتر وبیشتر و عرضه به بازار پراز رقابت جهانی رانیز برعهده دارد. درعین حال، ماموریت خطیر آماده کردن نسل جوان روستا و کشاورززاده برای زندگی مولد دربخش کشاورزی را عهده دار است. براین اساس،ضروری است که نظام آموزش کشاورزی با تدوین یک برنامه رسانه محور، نه تنها پاسخگوی مشکلات فعلی این نظام باشد، بلکه بتواند نیروی انسانی را برای ورود به عصر اقتصاد رقابتی آماده کند.
3- یادگیری بهتر، بیشتر و همه جانبه: توسعه وگسترش مراکزآموزش کشاورزی خصوصا مراکزآموزش عالی برای تامین وتربیت نیروی انسانی، تغییردر ساختار نظام آموزش کشاورزی، تغییردرنحوه ارائه خدمات و نیز انتشار کتاب ومقالات علمی و پژوهشی درباره مسائل ومشکلات کشاورزی نشان دهنده بخشی از تلاش ها است. به رغم این تلاش ها هنوز هم توسعه کشاورزی تا حد مورد انتظار تحقق نیافته است. دراین راه، بهره گیری از برنامه های رسانه محور بسیار مهم است.
4-
تقاضای فزاینده برای غذا: به رغم اهمیت استراتژیک آن در استقلال و خودکفایی
تولید مایحتاج حیاتی مردم، همواره از مشکل رشد و توسعه و بهره‌گیری از
تکنولوژی و فناوری‌ها و مهارت‌های مورد نیاز در امر تولید و بهره‌برداری از
منابع رنج می‌برد. این درحالی است که هرروز بیشتر از روز گذشته تقاضا برای
غذا فزاینده تر می شود.پس استفاده از رسانه های انتقال دهنده دانش و مهارت
های کشاورزی اهمیت فراوان دارد.
برای رهایی از چالش های بالا، می بایست
برخی دیدگاه ها، افق و اهداف روشن و بسترهای مناسب را در تولید و کاربرد
رسانه های آموزشی فراهم کنیم. ازجمله:
1- توسعه مشارکت بخش خصوصی: اینک که مفاد اصل 44 قانون اساسی از سوی مقام معظم رهبری ابلاغ گردیده است، ضروری است بیش از گذشته فرایند تولید رسانه های آموزشی به بخش خصوصی متخصص و علاقمند محول شود.
2- توسعه منابع انسانی کارآزموده: برای تحقق راهبرد ها وسیاست های نوین تولید وکاربرد اثربخش رسانه های امروزی، شرط و الزام حیاتی وجود منابع انسانی متخصص هم برای تولید وهم برای کاربرد این رسانه ها می باشد. روشن است بکارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات و نیز فناوری آموزشی در تولید وکاربرد رسانه ها تنها با دستان منابع انسانی ماهر و بهنگام مقدوراست.
3- به سوی آموزش و مجازی: بهره برداری از فناوری اطلاعات و ارتباطات در فرایند تولید و کاربرد رسانه های ی به منظور آسان وسریع نمودن چرخه اطلاع رسانی وانتقال پیام های یک الزام اساسی زمان حال است.
4- برقراری ارتباط دوسویه رسانه ای: تحقق نظام آموزش کشاورزی پاسخگو به منزله یک نظام اثربخش، نیاز به تولید وکاربرد رسانه های پاسخگو دارد. بنابراین هم اکنون ضرورت دارد تا رسانه های آموزشی ازاین قابلیت برخوردار شوند. تولید انواع رسانه ها که واکنش یادگیری را در کشاورزان و بهره‌برداران تقویت می کنند؛ می بایست در دستور کار قرارگیرند.
5- بهبود بخشی روند تولید رسانه های آموزشی: بحث تولید رسانه های آموزشی در حوزه آموزش کشاورزی بناچار یک موضوع انحصاری است. دلایل بوجود آمدن چنین انحصاری متعدد است که مهمترین آن ها عدم رعایت قانون مالکیت معنوی درکشور، عدم وجود بازار مناسب برای تولیدات رسانه های آموزشی حوزه آموزش کشاورزی و درنتیجه عدم سرمایه گذاری دراین زمینه از سوی بخش خصوصی است. درکشورمان در حوزه دانش و اطلاعات کشاورزی صرفا تعداد معدودی رسانه نوشتاری(غالبا مجلات) منتشر می شود که عمدتا آموزشی نیستند.
6- گسترش رسانه های نوین: هم اکنون پاسخگویی به همه انواع سبک های یادگیری کشاورزان و بهره‌برداران و نیز تمامی سلیقه ها و خواست های کاربران رسانه های ی امری هنگامی تحقق خواهد یافت که تولید رسانه های متنوع ونوین در دستور کار قرارگیرد. رسانه های جدید براساس تولید الگو ها، آزمایش، کنترل کیفیت و بازخورد نتایج به مرحله تولید انبوه راه می یابند.
7- انتخاب راهبردها و سیاست های اجرایی مناسب: در وضعیت کنونی که عمر اطلاعات کوتاه شده است، می بایست درمقایسه با گذشته؛ سیاست ها وراهبردهای مناسبی برای تقویت وتوسعه کمی وکیفی رسانه های آموزشی مورد توجه قرارگیرد. تا آن جا که همه کشاورزان و بهره برداران از هر جنسیت، نژاد، شغل، سطح سواد، حوزه ومحل فعالیت، تحت پوشش آموزش های رسانه ای قرار گیرند.
منابع:
- آذرنگ، عبدالحسین. شمه ای از اطلاعات و ارتباطات. تهران: نشر کتابدار. 1378.
-
بولا.اچ. اس، ارزشیابی طرح و برنامه های آموزشی برای توسعه. ترجمه خدایار
ابیلی، چاپ اول، تهران: موسسه بین المللی روش های آموزش بزرگسالان ،1375 .
- چگینی، یوسف رضا با همکاری محمد رضا رهبر. سلسله کتاب های خود آموز مهارت ها وفنون آموزش برای مربیان بهورزی.1381 .
- ذوفن، شهناز و لطفی پور، خسرو. رسانه های آموزشی برای کلاس درس. شرکت چاپ و نشر کتابهای درسی ایران. 1379.
- ساروخانی، باقر، جامعه شناسی ارتباطات، انتشارات اطلاعات ،چاپ اول 1367.
-
صفوی زاده، نسرین. « معلم در آینه روزنامه اطلاعات در سال¬های 1377
و1378»، مجموعه مقاله های همایش « معلم، - طایفی، علی، «مقدمه ای بر توسعه
منابع انسانی »، اطلاعات سیاسی _ اقتصادی.1370.
- عظیمی، محمد رضا .« انقلاب اطلاعاتی »، پیام پست و مخابرات، شماره دوم.1378
-
علیان، علی، « معلم آینده، جامعه آینده »، مجموعه مقاله های همایش « معلم،
جامعه، مسؤولان »: اداره کل آموزش و پرورش استان اصفهان.1379.
- فتحی
واجارگاه، کوروش. نیازسنجی در برنامه ریزی آموزشی و درسی (روش ها و فنون ) ،
اداره کل تربیت استاد و آموزش نیروی انسانی، 1375.
- فرمیهنی فراهانی، برنامه ریزی آموزشی و درسی، جهاد دانشگاهی، 1384.
- قدوسیان،احمد و همکاران. مبانی و کار برد تکنولوژی آموزشی در ارتقای سلامت . انتشارات بحر العلوم قزوین.
- محسنیان راد، مهدی، ارتباط شناسی(ارتباطات انسانی میان فردی ،گروهی ، جمعی). انتشارات سروش ،چاپ سوم، 1378.
- محمدی ، رفیعی فر و همکاران، برنامه جامع درسی آموزش سلامت ، انتشارات مهرراوش، چاپ اول، 1384.
- گروه مشاوران یونسکو، فرایند برنامه ریزی آموزشی، مترجم: فریده مشایخ، تهران: انتشارات مدرسه، 1369،
- Advanced Design Approach for Personalized Training Interactive Tools.
- http://www.adaptit.org/files/ADAPT%20methodology.pdf
- Carnival. A.P, Schulz. E. " Return on investment: Accounting for training ". Training and development journal, 44 (7), 1990
- http://peidaie.persioanblog.com
نویسنده: مهندس محمدرضا عباسی
کارشناس ارشد برنامه ریزی آموزشی
- کاربرد رسانه های جمعی در آموزش وپرورش
- نردبان کاربران رسانه‌های اجتماعی
عنوان آخرین یادداشت ها
- کاربرد رسانه های جمعی در آموزش وپرورش
- نردبان کاربران رسانه‌های اجتماعی
- نقش رسانه ها در ارتباطات جمعی
کاربرد رسانه های جمعی در آموزش وپرورش
کاربرد رسانه های جمعی در آموزش وپرورش
 |
این متن برای درس تئوریها و کاربرد رسانه های جمعی در آموزش وپرورش تهیه شده است.بنده به همراه دوستان عزیزم(کیومرث تقی پور،حسین دهقانزاده و علیرضا داداش زاده)سال آخر کارشناسی تحت عنوان پروژه درسی به تولید محتوای چهار درس مقدمات تکنولوژِی آموزشی،طراحی نظام های آموزشی،تولید مواد آموزشی و تئوریها و کاربرد رسانه های جمعی برای وب سایت دکتر جواد حاتمی استاد ارجمندم پرداختیم.که در اینجا لازم دیدم تا بخش مربوط به خودم را در قالب فایلی در اختیار دوستان عزیز تکنولوژیست بگذارم.تا منبع کمکی بر این واحد درسی باشد ما را از دعای خویش دریغ ندارید.
گردآوری و تالیف:عیسی رضائی(کارشناسی ارشد تکنولوژی آموزشی)
با کلیک دانلود کنید.استفاده با ذکر منبع بلامانع می باشد.
 |
گردآوری و تالیف.pdf |
نردبان کاربران رسانه‌های اجتماعی
|
درباره‌ی شناخت مخاطب در فضای مجازی و رسانه‌های اجتماعی |
ماهنامه دنیای کامپیوتر و ارتباطات، محمد مهدی مولایی - مخاطبان رسانه‌های جمعی مانند تلویزیون، رادیو، مطبوعات و غیره سال‌ها توده‌های یکسان تصور می‌شدند که در مقابل پیامهای رسانه‌ای نقش دریافت‌کنندگان منفعل را دارند. تنها یک نوع مخاطب وجود داشت، رسانه‌ها قرار بود پیامها را ارسال کنند و مخاطبان این پیامها را به یک شکل دریافت کنند. سال‌ها طول کشید و در نتیجه تحقیقات و پژوهشهای بسیاری که در علوم ارتباطات دنبال شد اندیشمندان این حوزه بدین نتیجه رسیدند که مخاطبان رسانه‌ها در مقابل پیامها دریافت یکسانی ندارند و اینگونه بود که از تقسیم‌بندی مخاطبان به فعال و غیرفعال سخن به میان آمد. اما هر دو گونه‌ی این مخاطبان فعال و غیرفعال همچنان تنها دریافت‌کننده پیام بودند و فعالیت آنها در نوع دریافت و برداشت از رسانه‌ها تعریف می‌شد.
تولد فضای مجازی عرصه‌ی جدیدی برای فعالیت مخاطبان رسانه‌ای ایجاد کرد. در رسانه‌ی جدید اینترنت حالا مخاطبان تنها دریافت‌کننده نبودند و قدرت تولید و ارسال پیام پیدا کردند تا عنوان جدید «کاربر» برای آنها در نظر گرفته شود. با رشد و گسترش امکانات فضای مجازی چند سالی است که به‌مجموعه وب‌سایت‌ها و ابزارهای اینترنتی که برمبنای فعالیت تعاملی کاربران بنا شده‌اند عنوان «رسانه‌های اجتماعی» داده شده است. در رسانه‌های اجتماعی کاربران همزمان تولیدکننده و مصرف‌کننده‌ی پیامها هستند. بر این اساس دیگر نمی‌توان از عبارات و اصطلاحات مربوط به رسانه‌های جمعی برای توصیف مخاطبان این رسانه‌های جدید استفاده کرد.